گفتن ذکر سجده در رکوع یا بر عکس

  1- آیا می توان در سجد ذکر سبحان ربی العظیم و بحمده را گفت؟

2- میشه هر دو ذکر را در سجده بگوییم هم سبحان ربی العظیم و بحمده و هم سبحان ربی الاعلی و بحمده آیا باید یکی را بعنوان مطلق ذکر بگوییم

آیت الله خامنه ای : ج1و2) اگر به قصد مطلق ذکر گفته شود، اشکال ندارد و نماز صحیح است.

آیت الله مکارم : 1و2ـ خیر، ذکر سجده، سبحان ربی الاعلی و بحمده می باشد.

آیت الله وحید خراسانی :‌ در حال اختیار واجب است در سجده سه مرتبه (سُبْحانَ اللّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الاَْعْلى وَ بِحَمْدِهِ) یا هر ذکرى که به این مقدار باشد بگوید ، و احتیاط مستحبّ آن است که تسبیح را بر مطلق ذکر مقدّم بدارد ، و باید این کلمات دنبال هم و به عربى صحیح گفته شود ، و مستحبّ است (سُبْحانَ رَبِّیَ الاَْعْلى وَ بِحَمْدِهِ) را سه یا پنج یا هفت مرتبه یا بیشتر بگوید.

آیت الله سیستانی : 1- اشکال ندارد2ـ اشکال ندارد

تکلم عمدی در نماز

امام (‌ره ) ششم :از مبطلات نماز آن است که عمداً کلمه ای بگوید که از آن کلمه قصد معنی کند اگر چه معنی هم نداشته باشد و یک حرف هم باشد بلکه اگر قصد هم نکند بنابراحتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند در صورتی که دو حرف یا بیشتر باشد، ولی اگر سهواً بگوید نماز باطل نمی شود.

*****

آیات عظام خوئی، تبریزی: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمداً کلمه ای بگوید که یک  حرف یا بیشتر باشد، اگر چه معنی هم نداشته باشد.

آیات عظام اراکی، گلپایگانی، صافی: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا کلمه ای بگوید که دو حرف یا بیشتر باشد؛ اگر چه معنی هم نداشته باشد؛ ولی اگر سهوا بگوید نماز باطل نمی شود .

آیت الله زنجانی: ششم: «کلام عمدی» از مبطلات نماز آن است که عمدا لفظی بگوید که دو حرف یا بیشتر باشد اگر چه معنی هم نداشته باشد. ولی اگر سهوا بگوید نماز باطل نمی شود

آیت الله فاضل: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمداً کلمه ای بگوید و آن را در معنایی استعمال کند ، خواه یک حرف باشد یا بیشتر، و اگر سهواً بگوید نمازش باطل نمی شود.

آیت الله بهجت: ششم : آن که عمداً کلمه ای بگوید که دو حرف یا بیشتر داشته، ولی بی معنا باشد و یا این که یک حرف یا بیشتر بوده، ولی معنا داشته باشد.

آیت الله سیستانی: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمداً تکلّم کند هرچند به کلمه ای که بیش از یک حرف نداشته باشد، اگر آن حرف مفهم معنای خودش باشد مثل (قِ) که در زبان عربی به معنای این است که (نگهداری کن) یا مفهم معنای دیگری مثل (ب) در جواب کسی که از حرف دوم الفبا سؤال کند. و چنانچه مفهم هیچ معنایی نباشد، اگر مرکّب از دو حرف یا بیشتر باشد باز هم بنابراحتیاط مبطل نماز است.

آیت الله وحید: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا تکلم نماید به لفظی که از دو حرف کمتر نباشد و مفید معنایی باشد چه قصد افاده آن معنی را داشته باشد یا نه، مگر اینکه جاهل قاصر باشد، و هم چنین است –بنابراحتیاط واجب- اگر دو حرف یا بیشتر داشته باشد و مفید معنی هم نباشد و در هر صورت اگر سهوا بگوید نمازش اشکّال ندارد. وباید سجده سهو بجا اورد.

آیت الله مکارم: ششم: حرف زدن. اگر عمداً حرف بزند ، حتّی یک جمله، یا یک کلمه، حتّی کلمه دو حرفی مانند «من» و «ما» نماز او باطل است بلکه بنابراحتیاط اگر دو حرف معنی دار هم نباشد نماز باطل می شود (منظور از احتیاط در مبطلات نماز آن است که نماز را تمام کرده بعد اعاده کند). سخن گفتن از روی سهو و فراموشی و نسیان، نماز را باطل نمی کند.

آیت الله مظاهری: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا جمله یا کلمه ای بگوید و از آن جمله یا کلمه قصد معنی کند گرچه معنی هم نداشته باشد.

آت الله سبحانی: ششم: از مبطلات نماز سخن گفتن است .

امام (‌ره )‌ مسأله1132-اگر کلمه ای بگوید که یک حرف دارد، چنانچه آن کلمه معنی داشته باشد مثل «ق» که در زبان عرب به معنای این است که نگهداری کن1، چنانچه معنی آن را بداند و قصد آن را نماید ، نمازش باطل می شود ، بلکه اگر قصد معنای آن را نکند ولی ملتفت معنای آن باشد احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند2.

این مسأله در رساله آیات عظام:  بهجت و مظاهری نیست

1- آیت الله مکارم: و معنی آن را قصد کند نمازش باطل است و اگر قصد نکند، امّا متوجّه معنی آن باشد، احتیاط آن است که نماز را اعاده کند.

آیت الله وحید: در صورتی که قصد معنای آن را بکند نماز باطل می شود و هم چنین است –بنابراحتیاط واجب- در صورتی که معنای آن را بداند هر چند قصد معنا نکند و یا مفهم معنا نباشد

2- آیت الله صافی: [و] بلکه اگر کلمه یک حرفی، معنی هم نداشته باشد احتیاط، دوباره خواندن آن است.

*****

آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی: مسأله- اگر سهواً کلمه ای بگوید که یک حرف یا بیشتر دارد، اگر چه آن کلمه معنی داشته باشد، نمازش باطل نمی شود ولی (سیستانی: بنابراحتیاط) لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانچه خواهد آمد.

آیت الله زنجانی: مسأله- اگر با عمد لفظی بگوید که دو حرف یا بیشتر دارد، نمازش باطل می شود، اگر چه به قصد جدی نباشد، بلکه مثلاً به جهت شوخی آن لفظ را بگوید.

آیت الله فاضل: مسأله- اگر کلمه ای بگوید چنانچه آن کلمه معنی داشته باشد مثل (ق) که در زبان عرب به معنای این است که (نگهداری کن) چنانچه معنی آن را بداند و قصد آن معنی را نماید نمازش باطل می شود، و اگر قصد معنی  آن را نکند ولی ملتفت معنای آن باشد نمازش باطل نمیشود و نیز اگر آن کلمه معنایی نداشته باشد و او هم آن را در معنایی استعمال نکند ولی اگر دو حرف یا بیشتر باشد در این دو صورت نیز بنابراحتیاط واجب نماز را باطل می کند.

آیت الله سبحانی: مسأله- اگر کلمه ای را بگوید که دو حرف دارد مثل «من» و «ما» نماز او باطل می شود و هر گاه کلمه ای بگوید که یک حرف بیشتر نباشد مانند «ق» که در زبان عرب به معنی نگهداری کن است، چنانچه معنی آن را قصد کند نیز نماز او باطل می شود؛ و اگر قصد معنای آن را نکند ولی ملتفت معنای آن باشد احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند.

امام (‌ره )‌ مسأله 1133- سرفه کردن و آروغ زدن و آه کشیدن1در نماز اشکّال ندارد2، ولی گفتن آخ و آه و مانند اینها که دو حرف است اگر عمدی باشد3نماز را باطل می کند4.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1-آیت الله  تبریزی: یا اشاره کردن...

2- آیت الله زنجانی: ولی اگر عمدی باشد و از آن دو حرف تولید شود، مانند آخ و آه ، نماز را باطل می کند، بلکه اگر یک حرف هم تولید شود به احتیاط واجب نماز را باطل می کند.

آیت الله وحید: و ناله کردن عمدی نماز را باطل می کند مگر اینکه جاهل قاصر باشد

3- آیات عظام خوئی، تبریزی، مظاهری: گفتن آخ و آه و مانند اینها، اگر عمدی باشد...

4- آیت الله بهجت: ولی اگر بگوید «آه من ذنوبی» اشکّال ندارد.

*****

آیت الله مکارم: مسأله- سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمی کند ، هرچند عمدی باشد، ولی گفتن «آخ» و «آه» و مانند اینها که دو حرف دارد، اگر عمدی باشد بنابراحتیاط واجب نماز را باطل می کند.

آیت الله سیستانی: مسأله – سرفه کردن و آروغ زدن در نماز اشکّال ندارد و احتیاط لازم آن است که در نماز اختیاراً «آه» نکشد و ناله نکند و امّا گفتن «آخ» و «آه» و مانند اینها، اگر عمدی باشد نماز را باطل می کند.

امام ( ره )‌ مسأله 1134- اگر کلمه ای را به قصد ذکر بگوید مثلاً به قصد ذکربگوید: «الله اکبر» و در موقع گفتن آن، صدا را بلند کند که چیزی را به دیگری بفهماند اشکّال ندارد1ولی چنانچه به قصد این که چیزی به کسی بفهماند بگوید2، اگر چه قصد ذکر هم داشته باشد، نماز باطل می شود.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- آیات عظام خوئی، تبریزی،زنجانی، مظاهری: بلکه اگر به قصد این که چیزی به کسی بفهماند کلمه ای را به قصد ذکر بگوید اشکّال ندارد.

آیت الله سیستانی: و همچنین اگر کلمه ای را به قصد ذکر بگوید هرچند بداند که این کار سبب می شود که کسی متوجّه مطلبی شود اشکّال ندارد ولی اگر اصلاً قصد ذکر نکند یا قصد هر دو امر را بکند به نحوی که لفظ را در هر دو معنی به کار برده باشد، نمازش باطل می شود و امّا اگر قصد ذکر کند و انگیزه اش در گفتن ذکر، متوجّه کردن غیر باشد، نمازش صحیح است.

آیت الله صافی: بلکه چنانچه برای اینکه چیزی را به کسی بفهماند ، به قصد ذکر آن را بگوید، نماز باطل نمی شود.

2-ایت الله  بهجت: کلمه ای را که مناسب مقصودش بگوید...

ایت الله وحید: یا به قصد ذکر و فهماندن با هم بگوید نماز باطل می وشد مگر اینکه جاهل قاصر و در غیر تکبیرة الاحرام باشد و اگر به قصد ذکر بگوید و اما آنچه او را بر این قصد وادار کرده ، فهماندن چیزی به غیر باشد نماز باطل نمی شود

*****

ایت الله مکارم: مسأله- ذکر خدا، قرائت قرآن و دعا، در هر جای نماز جایز است، اگر جمله ای را مانند الله اکبر به قصد ذکر خدا بگوید، اما در موقع گفتن، صدا را بلند کند که چیزی را به دیگری بفهماند اشکّال ندارد، ولی دعا و ذکر به زبانهای غیر عربی اشکّال دارد.

تجافی در نماز واجب است یا مستحب ؟

ایت الله خامنه ای : در تشهد اول در حالت جماعت احتیاط آن است که تجافى کند و در رکعت آخر می‌تواند صبر نکند و خودش نمازش را ادامه دهد.

ایت الله مکارم شیرازی : تجافی در نماز جماعت احتیاط واجب است.

ایت الله وحید خراسانی : اگر در رکعت دوم اقتدا کند، حمد و سوره از او ساقط است و قبل از امام نباید به رکوع برود و قبل از تشهّد امام هم نباید برخیزد، و مى‌تواند قنوت و تشهّد را با امام بخواند، و احتیاط واجب آن است که موقع تشهّد امام، انگشتان دست و سین? پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند کند، و باید با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براى سوره وقت ندارد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند، و اگر در رکوع به امام نرسد- بنابر احتیاط واجب- قصد انفراد نماید.

- کسى که یک رکعت از امام عقب مانده، وقتى امام تشهّد رکعت آخر را مى‌خواند اگر قصد انفراد نکند، بنابر احتیاط واجب انگشتان دست و سین? پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید‌ و بعد برخیزد، و اگر در همان جا بخواهد قصد انفراد نماید مانعى ندارد، ولى چنانچه از اوّل قصد انفراد داشته محلّ اشکال است.

امام جماعت زن

·         سوال : آیا زن می تواند امام جماعت برای زنان دیگر شود؟

امام خمینی (ره) : احتیاط واجب آن است که امام زن نیز مرد باشد. (تحریر الوسیله، اسماعیلیان، 1408 ه ق ، ص274 ، القول فی شرایط الامام ، سطر سوم ، توضیح المسائل ، پژوهشهای اسلامی ، ص194 ، م1453 )

آیت ا... اراکی : جایز است. (عروة الوثقی، اسماعیلیان، 1383، ششم، ص629، م8، و احکام الواضحه ، ص252، با استفاده از م1445 ، و زبدة الاحکام، مکتب الاعلام الاسلامی ، ص132، با استفاده از شرایط امام جماعت )

آیت ا... بهجت : اشکال ندارد. ( وسیلة النجاة ، ج1‌ ،‌ شفق ، 1423 ه ق ، ص292، شرایط امام جماعت ، م1059 ، استفتائات ، ج2 ، 1386 ، ص293 ،  م2618)

آیت ا... تبریزی : اشکال ندارد. ولی واجب است در صف مأمومین باشد و از صف آنها جلوتر نباشد. (توضیح المسائل، سرور، 1378، ششم، ستاره، ص238، با استفاد از م1467، المسائل المنتخبه، دار الصدیقة الشهیده، 1382، ص137، م6، منهاج الصالحین، مدین، 1426ه ق، الاولی، سرور، ص221، الفصل الثالث، شرط اول)

آیت ا... خامنه ای : امات زن برای زن جایز است. (اجوبة الاستفتائات، امیر کبیر 1383، سیزدهم، سپهر، ص120، م596)

آیت ا... خوئی : اشکال ندارد. ولی واجب است در صف مأمومین باشد و از صف آنها جلوتر نباشد.(منهاج الصالحین، ج1، الزهراء ، العشرون، بیروت لبنان، ص213، الفصل ثالث، شرط اول، عروه الوثقی، ج1، موسسه احیاء آثار الامام خوئی، ص596، م8، المسائل المنتخبه، مدینة العلم، 1412، ص137، م6)

آیت ا.. سیستانی : در صورتی که امام زن باشد احتیاط واجب آن است که امام زن در صف مأمومین باشد و از صف آنها جلوتر نباشد. (منهاج الصالحین، ج1، مدین، 1426 ه ق، دهم ، امیران ، ص265، الفصل الثالث، شرط اول ، المسائل المنتخبه ، مکتب سماحة‌ آیت ا... سیستانی، 1425 ه ق، ستاره، ص175 ، م6 ، عروه الوثقی، مع تعلیقات، ج2، سماحه آیت ا... سیستانی، الثانیه ، ستاره ص272، م8)

آیت ا.. شبیری زنجانی : جایز است. (توضیح المسائل، دفتر معظم له، ج1، 1384، نهم ، دانش، ص341 ، با استفاده از م 1462 و 1467 )

آیت ا... صافی گلپایگانی : امامت زن برای زن کراهت دارد. (توضیح المسائل، نیلوفرانه ، 1385 ، ص290 ، م1462، هدایة العباد ، ج1‌، دار القرآن الکریم، جمادی الاولی، 1416 ه ق، الاولی، سپهر، ص211 ، م 1242 ، جامع الاحکام ، ج1 ، حضرت معصومه (س) ، 1383 ، چهارم ، ثامن الحجج ، ص91 ، س312 و 313 )

آیت ا... فاضل لنکرانی : بنابر احتیاط واجب امام جماعت زن هم باید مرد باشد. (جامع المسائل، ج1، ششم، 1379، ص115 ، س406 ، توضیح المسائل، 1384 ، مهر ، ص240 ، م 1467 ، عروة الوثقی ، مع تعلیقات ، ج 1 ، مرکز فقه ائمه اطهار ، اول ، ص601 ، م1968 ، احکام الواضحه ، مرکز فقه الائمه الاطهار، 1424 ه ق‌ ، الخامسه ، اعتماد ، ص211 ، الفصل الثالث ، شرط اول )

آیت ا... گلپایگانی : در غیر نماز میّت احتیاط لازم آن است که زن امامت نکند هر چند مأموم زن باشد. (توضیح المسائل، دار القرآن الکریم، 1372 ، هفتاد و چهارم ، مهر ، ص253 ، م1462 ، هدایة العباد ، دار القرآن الکریم ، جمادی الاولی ، 1413 ه ق، الاولی ، ص249 ،‌با استفاده از م1243 ،‌ عروة الوثقی ، اسماعیلیان ، 1380 ، ششم ، سرور ، ص629 ، م8 )

آیت ا... مکارم شیرازی : امامت زن برای زن مانعی ندارد. (توضیح المسائل ، چهل و یک ، 1383 ، ص237 ، م1267 ، استفتائات جدید ، ج1 ، مدرسه الامام علی بن ابیطالب ، 1384 ، اول ، ص86 ، س254 ، تعلیقه بر عروه الوثقی ، مدرسه الامام امیر المؤمنین ، 1413 ه ق، التبعه الثانیه ، ص238 )

آیت ا... نوری همدانی : امامت زن برای زنان در صورتی که دارای شرایط نماز جماعت باشند مانع ندارد. (هزار و یک مسأله فقهی ، ج1 ، 1383 ، چهارم ، ص56 ، س199 ، تعلیقه بر عروة الوثقی ، ص157 ، فصل فی الشرایط الامام الجماعه)

آیت ا... وحید خراسانی : امامت زن برای زن صحیح است.(منهاج الصالحین ، ج 2، مدرسه الامام باقر العلوم ، سوم ، نگارش ، ص242 ، الفصل الثالث ، شرایط امام جماعت ، توضیح المسائل ، ششم ، 1383 ، ص242 ، الفصل الثالث ، شرط اول)

تقریبا در تمام لوازم آرایشی اکلیل های ریزی وجود دارد که شاید بتوان در بعضی موارد به آنها اکلیل نگفت و جزء رنگ محسوب شوند و برطرف کردن آنها خیلی مشکل یا غیرممکن است و نمی توان به تکان خوردن آنها در حین وضو اطمینان داشت ؛ حکم وضو و غسل با آنها چیست ؟

در هر صورت اگر این اکلیل ها مانع وضو یعنی رسیدن آب به بدن باشند ؛ باید برطرف شوند مگر آن که خیلی ریز بوده و نتوان آنها را برطرف کرد و شما نیز یقین به مانع بودن آنها داشته باشید ؛ در این صورت باید وضوی جبیره ای و این کار مانعی ندارد چون به فرمایش شما پاک کردن آن ممکن نیست .

.

نیّت نماز مغرب و عشا پس از گذشت وقت

·         سوال : الف) نماز مغرب و عشا تا چه زمانی ادا می باشد؟

ب) پس از گذشت وقت ادا، به چه نیّتی باید خوانده شوند؟

امام خمینی (ره) : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) اگر کسی از این ساعت (نصف شب) یه واسطه عذری یا عمداً نماز را تاخیر انداخت بنابر احتیاط تا طلوع فجر می تواند به نیت ما فی الذمه بخواند. (تحریر الوسیله (عربی)، اسماعیلیان، 1408 ه ق، سوم، ج1، ص137 و 138، م6)

آیت ا... اراکی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) اگر کسی تا این ساعت (نصف شب)‌اضطراراً یا عمداً نماز نخوانده اگر چه عامداً گناه کرده لکن در عامد احتیاط واجب است؛‌ ولی در مضطر ظاهراً بهتر است تا طلوع فجر به نیت نه ادا نه قضا (ما فی الذمه) بخواند. (عروه الوثقی، تبلیغات اسلامی، 1372، ج1، ص386، (فصل2))

آیت ا... بهجت : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار از مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) بنابر اظهر جایز نیست تأخیر نماز مغرب و عشا از نصف شب؛ ولی بنا بر احتیاط واجب مضطر و عامد اگر از نصف شب تأخیر اندازد؛ باید تا طلوع فجر بدون نیت ادا و قضا بخواند. (وسیله النجاة ،شفق، 1423ه ق ، الثانیه، ج1، ص174، م605 و 607)

آیت ا... تبریزی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشاء برای کسی که مختار است از اول مغرب تا نصف شب می باشد.

ب)‌ برای مضطر تا طلوع فجر صادق ادامه دارد و بنا بر احتیاط وجوبی ، کسی که عمداً نماز را از نصف شب تأخیر انداخته قبل از طلوع فجر به نیت نه ادا و نه قضا ( مافی الذمه) بخواند.(منهاج الصالحین، مدین، 1426 ه ق، الاولی، ج1، ص136، فصل الثانی)

آیت ا... خامنه ای : الف) وقت ادای نماز مغرب از هنگامی است که سرخی بعد از غروب آفتاب از طرف مشرق می آبد زایل شود؛ تا هنگامی که فقط به قدر نماز عشا تا نیمه شب مانده است. وقت عشا از هنگامی است که به قدر خواندن نماز مغرب از مغرب گذشته تا نیمه شب) (رساله عملیه،‌ ص21، و اجوبة الاستفتائات، ص73، س363)

آیت ا... خوئی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا ما بین مغرب و نصف شب می باشد در حال اختیار.

ب) برای مضطر تا طلوع فجر ادامه دارد و اگر کسی عمداً تأخیر انداخت بنابر احتیاط واجب تا طلوع فجر بدون نیت ادا و قضا (ما فی الذمه) بخواند اگر چه به واسطه تأخیر گناه کرده است. (عروه الوثقی، احیاء آثار الامام الخوئی،‌ 1421 ه ق، دوم ، ج1، ص372)

آیت ا.. سیستانی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار اول مغرب تا نصف شب است.

ب) و برای مضطر تا طلوع فجر وقت وسعت دارد. و اگر کسی از روی اختیار یعنی عمداً نماز مغرب یا عشا را نخوانده بنابر احتیاط واجب، تا قبل از اذان صبح به نیت ما فی الذمه بخواند. (عروة الوثقی، مکتب آیت ا... سیستانی، 1425 ه ق، الثانیه، ج2،‌ ص11)

آیت ا.. شبیری زنجانی : الف) وقت ادای نماز مغرب از اول مغرب و نماز عشا بعد از سه رکعت نماز مغرب است و آخر وقت نماز عشا برای افراد غیر معذور نصف شب است.

ب) اگر کسی به واسطه عذری نماز مغرب و عشا را  تا نصف شب نخواند نمازش قضا نشده و باید آن را تا قبل از نماز صبح بخواند و می تواند نیت ادا کند؛ و احتیاط مستحب آن است که نماز را بدون نیت ادا و قضا بخواند و اگر از روی معصیت نخواند نماز وی قضا شده است، و احتیاط مستحب آن است که تا قبل از اذان صبح بدون نیت ادا و قضا نماز را به جا آورد. (توضیح المسائل، دفتر معظم له، 1385، نهم، ج1، ص181، م744، 747، 748)

آیت ا... صافی گلپایگانی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا از مغرب تا نصف شب در حال اختیار می باشد.

ب) برای کسی که عذر داشته و نماز را تا نصف شب نخوانده تا طلوع فجر می تواند بخواند و بعید نیست کسی که عمداً نخوانده نیز وقت تا فجر باقی باشد اگر چه گناه کرده است. لکن احتیاط واجب است به نیت ما فی الذمه بخواند. (هدایة العباد، دار القرآن الکریم، 1416 ه ق، الاولی، ج1، ص108 ، م638)

آیت ا... فاضل لنکرانی : الف) ما بین مغرب و نصف شب وقت ادای نماز مغرب و عشا است. (برای مختار)

ب)‌برای مضطر و معذور که نتوانسته تا نصف شب نماز بخواند بنابر احتیاط واجب تا قبل از اذان صبح به نیت ما فی الذمه بخواند و اگر تا طلوع آفتاب به اندازه دو نماز باقی نمانده باشد، بنابر احتیاط نماز عشا را به جا آورد و احتیاط واجب آن است که بعد از وقت هر دو را قضا کند. اما این حکم برای عامد منع دارد. (نماز وی قضا شده است).(عروة الوثقی، فقه الائمه الاطهار، 1422 ه ق، الاول، ج1، ص366 و 367)

آیت ا... گلپایگانی : الف)‌وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار از اول مغرب تا نصف شب است.

ب) برای کسی که مضطر بوده و هر دو نماز را تا نصف شب نخوانده تا طلوع فجر وقت ادامه دارد؛ بلکه برای عامد نیز بعید نیست حکم این گونه باشد، بنابر این پس از نیمه شب نمازش قضا نیست، اگر چه گناه کرده است، لکن بنابر احتیاط بعد از نصف شب به قصد ما فی الذمه بخواند. (هدایة‌ العباد، دار القرآن الکریم، 1413 ه ق، الاولی، ج1، ص126 ، م638)

آیت ا... مکارم شیرازی : الف) بنا بر اقوا وقت نماز مغرب و عشا از مغرب تا نیمه شب ادامه دارد.

ب) هر گاه عمداً نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند و وقت آن گذشته ، باید قضا کند، اما اگر به واسطه ی عذری نخوانده باشد باید تا قبل از نماز صبح به جا آورد و نماز او ادا است.(عروة الوثقی، مدرسه الامام امیر المؤمنین، 1413 ه ق، الثانیه، ص153، توضیح المسائل، مدرسه الامام امیر المؤمنین، 1383، چهل و یک ، ص134، م 675 و 679 و 680)

آیت ا... نوری همدانی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشاء از اول مغرب تا نصف شب می باشد در حال اختیار.

ب) اگر از روی معصیت یا به واسطه عذری تا نصف شب نماز مغرب با نماز عشا را نخوانده می تواند تا قبل از اذان صبح بنا بر احتیاط واجب بدون نیت ادا و قضا بخواند. (توضیح المسائل،‌ مهدی موعود (عج)، 1381، هیجدهم، ص156، م741، منتخب المسائل، ص88، م188 و 191)

آیت ا... وحید خراسانی : الف) وقت ادای نماز مغرب و عشاء از اول مغرب تا نصف شب می باشد(در حال اختیار.)

ب) برای مضطر تا طلوع فجر صادق ادامه دارد اگر کسی عمداً نماز مغرب یا عشا را تا نصف شب نخوانده احوط آن است که تا قبل از اذان صبح بدون نیت ادا و قضا به جا آورد.(منهاج الصالحین،‌ مدرسه الامام باقر العلوم، الثانیه، ج 2 ، ص 146  و 147 )

نیّت ادا یا قضا در نماز آیات (خسوف، کسوف، زلزله و... )

·         سوال : اگر نماز آیات به واسطه (خسوف ، کسوف، زلزله و...‌) بر عهده فردی بوده، ولی به جا نیاورده، آیا با نیّت ادا بخواند یا قضا؟

امام خمینی (ره) : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: هر وقت بخواند ادا است. (توضیح المسائل، ص199، م1496و 1498، تحریر الوسیله، مؤسسه نشر اسلامی، 1424 ه ق، ج1، ص173-174، با استفاده از م3 و 7)

آیت ا... اراکی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: هر وقت بخواند ادا است. (توضیح المسائل، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1372، ص273، م1533 و 1535)

آیت ا... بهجت : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: هر وقت بخواند ادا است. (توضیح المسائل، دفتر معظم له، 1384، ص241، 242، م1217 و 1219، وسیلة النجاة، شفق، ج1، ص230، با استفاده از س798، (3) و 802 (7))

آیت ا... تبریزی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: احوط آن است که به قصد ما فی الذمّه بیاورد و قصد ادا و قضا نکند. (توضیح المسائل، باقر العلوم، 1383، ص226، م1504، 1506)

آیت ا... خامنه ای : در فرض سؤال اگر سبب وجوب نماز آیات خسوف  و یا کسوف بوده واجب است بعد از آن به نیّت قضاء بخواند و امّا در سایر آیات باید نماز آیات را به نیّت اداء به جا آورد.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... خوئی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: اگر عصیاناً به تاخیر انداخت، بنابر احتباط، وقت خواندن ، نیّت ادا و قضا نکند. (توضیح المسائل، مؤسسه احیاء آثار الامام خوئی، ص257و 258، م1505و 1507، / تعلیقه عروة الوثقی، مؤسسه احیاء آثار الامام خوئی، 1421ه ق، دوم، ج1، ص542، فصل فی صلاه الایات (الرابعه))

آیت ا.. سیستانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: نماز آیات واجب نیست ولی اگر خواست نماز بخواند، بنابر احتیاط مستحب بدون نیت ادا و قضا بخواند.(توضیح المسائل، آیت ا... سیستانی، بیست و سوم، 1425 ه ق،  ص294 و 295، م1477 و 1479، عروة الوثقی، مکتب آیت ا... سیستانی، 1424ه ق، ج1، ص213، فصل فی الصلاه الایات (الرابعه))

آیت ا.. شبیری زنجانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها:

آیت ا... صافی گلپایگانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: هر وفت بخواند ادا است.(توضیح المسائل، حضرت معصومه (س)،‌ 1382، ص297، م1505 و 1507، هدایة العباد، دار القرآن الکریم، ج1، ص149، با استفاده از م864)

آیت ا... فاضل لنکرانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: هر وفت بخواند ادا است.(توضیح المسائل، 1384، ص245 و 246، م1508 و 1510)

آیت ا... گلپایگانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: هر وقت بخواند ادا است. (توضیح المسائل، دار القرآن الکریم، 1414 ه ق،‌ ص259، م1505و 1507، / هدایة العباد، دار القرآن الکریم، ج1، ص176، با استفاده از م 864)

آیت ا... مکارم شیرازی : خسوف و کسوف: ------------------------

در زلزله و صاعقه و مانند آن: احتیاط مستحب آن است که تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.(عروة الوثقی، ج1، ص570، م9، تعلیقه بر عروة الوثقی، ص221، فصل فی صلاة الآیات، توضیح المسائل،‌ مدرسه الامام علی بن ابیطالب، ص241، م1292)

سؤال: اگر نماز آیات به واسطه زلزله بر عهده فردی بوده ولی به جا نیاورده اکنون با نیت اداء بخواند یا قضاء؟

به نیت ما فی الذمه و قصد احتیاط.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... نوری همدانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: هر وقت بخواند ادا است.(توضیح المسائل، مؤسسه مهدی موعود (عج)، 1384، ص293، م1493و 1495)

آیت ا... وحید خراسانی : در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: بنا بر احتیاط واجب نیّت ادا و قضا نکند. (توضیح المسائل، مدرسه باقر العلوم، 1383، ص471، م1504 و 1506)

نیابت از حیّ در نماز مستحبی

·         سوال : آیا می توان نماز مستحبی را به نیت از حیّ خواند؟

امام خمینی (ره) : جایز نیست، اما می تواند نماز مستحبی را بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه کند. (عروة الوثقی ، دار التفسیر ، 1378 ، ششم ، ج 1 ، ص 582 ، فصل فی صلاه الاستیجار )

آیت ا... اراکی : جایز نیست، اما می تواند نماز مستحبی را بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه کند. (عروة الوثقی ، دار التفسیر ، 1378 ، ششم ، ج 1 ، ص 582 ، فصل فی صلاه الاستیجار، مسائل المنتخبه ، الاعلام الاسلامی ، 1414 هـ ق ، ص270 ، م1570 )

آیت ا... بهجت : بله ، می توان ، و بهتر است ثواب آن را برای او هدیه کند. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... تبریزی : مشروعیت نیابت از حیّ در نماز مستحبی ثابت نیست مگر در جایی که نماز مستحبی تبعی باشد برای عملی که نیابت از حیّ در آن جایز است مثل نماز طواف یا نماز زیارت، بلی اینکه شخص نماز را برای خودش بخواند و ثواب آن را به دیگری اهداء نماید مانعی ندارد.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

و همچنین می تواند نماز مستحبی را رجاء برای حی بخواند. (منهاج الصالحین، مدین ، 1426 ه ق‌ ، ج1 ، ص209 ، فصل فی الصلاة استیجاری )

آیت ا... خامنه ای : نیابت از حیّ در نماز مستحبی صحیح نیست، مگر آنکه زیارت یا طواف مستحبی را به نیابت از حیّ بجا آورد و در این صورت بخواهد نماز زیارت یا نماز طواف مذکور را بخواند که مانعی ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... خوئی : نیابت در نمازهای مستحبی رجاء جایز است و همچنین می تواند نماز مستحبی را بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه نماید.(عروة الوثقی ، احیاء آثار الامام خوئی ، 1421 ه ق‌ ، الثانیه ،‌ ج 1 ، ص556 ، فصل فی الصلاه الاستیجار ، منهاج الصالحین ، مدینة العلم ، 1410 ه ق ، ج 1 ، ص 205 ، فصل فی الصلاه الاستیجار)

آیت ا.. سیستانی : جایز نیست مگر مثل نماز و طواف که بعد از عمل نیابی آورده می شود می تواند نماز را برای خودش بخواند و ثوابش را هدیه به شخص مورد نظرش نماید.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

 و همچنین می تواند نماز مستحبی را رجاء برای حی بخواند. (منهاج الصالحین ، الاامام الهادی ، 1427 ه ق ، الاولی ، ص252 ، فصل فی الصلاه استیجاری)

آیت ا.. شبیری زنجانی : نیابت از حی در نماز مستحبی جایز نیست مگر در نماز طواف ( حج و عمره ) و در نماز زیارت مرقد پیامبر (ص) و قبور ائمه (ع) مانعی ندارد و نیز می تواند نماز مستحبی بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه نماید. (توضیح المسائل ، دفتر معظم له ، 1384 ، ج 1 ، ص355 ، م 1542 و 1543 )

آیت ا... صافی گلپایگانی : ظاهرا صحیح است و اشکالی ندارد چنانچه در زیارات و حجّ و عمره ی استحبابی برای حیّ ، نماز هم به نیابت خوانده می شود. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... فاضل لنکرانی : خلاف احتیاط است و جایز نیست. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... گلپایگانی : جایز نیست ، اما می تواند نماز استحبابی را بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه کند. (عروة الوثقی ، اسماعیلیان ، 1425 ه ق ، ششم ، سرور ، ج 1 ، ص 582 ، فصل فی الصلاة الاستیجاری )

آیت ا... مکارم شیرازی : جایز نیست ولی می تواند به نیّت خودش بخواند و ثوابش را به شخص مورد نظر هدیه کند. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... نوری همدانی : ثواب نماز را می توان به حیّ اهداء کرد امّا نیابت از حیّ در نماز اشکال دارد.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... وحید خراسانی : نیابت در نمازهای مستحبی رجاء جایز است و همچنین می تواند نماز مستحبی را بخواند و ثواب آن را به زندگان هدیه نماید. (توضیح المسائل ، مدرسه باقر العلوم ، 1382 ، پنجم ، نگارش ، ص478 ، م 1542 ، منهاج الصالحین ، مدرسه باقر العلوم ، الثالثه ، نگارش ، ص 228 ، فصل فی صلاه الستیجاری )

نمایان بودن موهای مصنوعی ، گردنبند و دستبند

·         سوال : آیا پوشاندن موهای مصنوعی و زینت پنهان ( گردنبند و دستبند) در نماز و یا نزد نامحرم لازم است؟ اگر زینت پنهان روی لباس باشد چطور؟

آیت ا... بهجت : پوشاندن موهای مصنوعی برای زن در نماز واجب نیست و از نامحرم اگر مصداق زینت باشد پوشاندن واجب است.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... تبریزی : پوشاندن زینت ، برای زن در نماز لازم نیست اگر چه ظاهر باشد ولی بدن باید مستور باشد. امّا پوشاندن زینت از نامحرم لازم است. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... خامنه ای : 1. اگر موی مصنوعی عرفاً موی او محسوب می شود پوشاندن آن در نماز لازم است.

2. پوشاندن موی مصنوعی از نامحرم لازم است.

3. پوشاندن زینت پنهان در نماز در صورتی که روی لباس باشد نا محرم حضور نداشته باشد واجب نیست.

4. برای زنان پوشاندن آنچه زینت محسوب می شود از نامحرم در هر حال لازم است. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا.. سیستانی : در نماز لازم نیست ولی از نامحرم باید بپوشاند و دستبند از زینت پنهان نیست. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... صافی گلپایگانی : پوشاندن موی مصنوعی در حال نماز و از نامحرم واجب نیست مگر آنکه موجب تحریک شهوت نا محرم شود که در این صورت پوشاندن آن از نامحرم واجب است ولی برای نماز مضر نیست و همچنین زینت که روی لباس افتاد اگر موجب تهییج نا محرم شود پوشاندن آن از نامحرم واجب است ولی برای نماز اشکال ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... فاضل لنکرانی : برای زنان در حال نماز، پوشانیدن موهای مصنوعی و زینت های پنهانی (مانند دستبند و گردن بند) و زینت صورت (مانند سرمه ی چشم) لازم نیست اما واجب است از نامحرم بپوشاند. (توضیح المسائل، ص135 ، م795)

آیت ا... مکارم شیرازی : برای زنان پوشانیدن موهای مصنوعی و زینتهای پنهانی (مانند دستبند و گردنبند) نیز لازم است. (توضیح المسائل، ص144 ، م 729)

آیت ا... نوری همدانی : اگر پوست بدن پوشیده باشد در صورتی که نامحرم در بین نباشد، پوشاندن آنها در حال نماز واجب نیست، واگر نامحرم ببیند، احتیاط واجب آن است که آنها را بپوشاند و همچنین است زینت پنهان. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

نماز با لباس مختص

·         سوال : حکم نماز خواندن با لباس مختص چگونه است؟

امام خمینی (ره) : نماز خواندن با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل ، انتشارات اسلامی ، دهم ،‌ ص116 ، م 846 )

آیت ا... اراکی : نماز خواندن با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل ، ص156 ، م 840)

آیت ا... بهجت : الف) حکم پوشیدن لباس مختص چیست؟

به مسأله 711 رساله مراجعه شود.

ب) حکم نماز خواندن با لباس آن چگونه است؟

در موردی که حرام باشد فرق نمی کندهر چند مضّر به صحّت نماز نباشد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... تبریزی : اگر لباس ساتر عورت در نماز باشد پوشیدن آن در غیر مورد اضطرار جایز نیست و در مورد اضطرار اشکال ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

اگر مرد لباس زنانه یا زن لباس مردانه بپوشد و در حال حاضر ساتری غیر از آن نداشته باشد و نماز بخواند نمازش صحیح است. (توضیح المسائل ، باقر العلوم ، 1383 ، هفتم ، ص133 ، م 854، مسائل المنتخبه ، دار الصدیقه الشهیده ، 1382 ، ص95 ، م 248)

آیت ا... خامنه ای : اگر چه زن و مرد نمی توانند لباس مختص یکدیگر را به گونه ای بپوشند که زیّ آنها قرار گیرد ولی در هر حال پوشش آن موجب بطلان نماز نمی شود. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... خوئی : نماز خواندن با لباس مختص در صورتی که ساترش فقط آن باشد ، بعید نیست که نمازش باطل شود. (توضیح المسائل ، احیاء آثار الامام الخوئی ، ص148 ، م 854 و 853)

آیت ا.. سیستانی : نماز خواندن با لباس مختص باطل نیست. (توضیح المسائل ، ستاره ، 1423 ه ق ، ص175 ، م833)

آیت ا.. شبیری زنجانی : نماز خواندن با لباس مختص صحیح است و احتیاط مستحب آن است که اصلاً مرد لباس زنانه، و زن لباس مردانه نپوشد؛ خصوصاً در هنگام نماز خواندن. (توضیح المسائل ، دانش ، 1384 ، ج 1 ، ص207 ، م 854)

آیت ا... صافی گلپایگانی : نماز خواندن با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل ،‌ ص173 ،‌ م854)

آیت ا... فاضل لنکرانی : سوال: الف) حکم پوشیدن لباس مختص چیست؟

ب) حکم نماز خواندن با لباس آن چگونه است؟

جواب: الف) پوشیدن لباس اختصاصی جنس مخالف بنابر احتیاط حرام است.

ب) نماز با آن باطل نیست. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت ا... گلپایگانی : نماز خواندن با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل، امیر ، 1414 ه ق، ص149 ، م 854)0

آیت ا... مکارم شیرازی : نماز با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل ، سپهر ، 1379 ، ص145 ، م772)

آیت ا... نوری همدانی : نماز خواندن با لباس مختص اشکال ندارد. (توضیح المسائل ، تبلیغات اسلامی ، 1381 ، ص181 ، م 847 )

آیت ا... وحید خراسانی : ستر عورت با لباس مختص در نماز بنابر احتیاط موجب بطلان است. (توضیح المسائل ،‌ نگارش ، 1421 ،‌ ص353 ، م 852)