سفارش تبلیغ
صبا ویژن
پاسخگوی احکام
Slide 1 Slide 2 Slide 3 Slide 4

1- خون حیض کمتر از سه روز وبیشتر از ده روز نیست. و خون نفاس (پس از زایمان) بیشتر از ده روز نیست ولى کمتر از سه روز اشکال ندارد.و اما خون استحاضه جایز است کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز باشد.

2- در خونِ نفاس، صفات و علایم مطرح نیست و اما در حیض و استحاضه علایم غالبى هر یک، غالباً خلاف دیگرى است.

3- استحاضه داراى اقسام سه گانه است (و یا به فتواى بعضى دو گانه است) به خلاف حیض و نفاس.

4- از مستحاضه نماز و روزه ساقط نیست؛ ولى از حائض و نفسأ نماز مطلقاً ساقط است؛ (چه ادا و چه قضا) و اما روزه در زمان حائض و نفسأ بودن ساقط است؛ ولى پس از پاک شدن باید قضا نماید.

5- خواندن قرآن (غیر از سوره‏هاى سجده واجب دار) براى حائض و نفسأ مکروه (ثوابش کم) است ولى براى مستحاضه مکروه نیست.

6- طلاق حائض و نفسأ باطل است به‏خلاف مستحاضه.

7- امکانِ دیدن خون استحاضه در طول عمر براى زن وجود دارد؛ ولى نفاس فقط هنگام زایمان و خون حیض بعد از بلوغ تا یائسه شدن است.






      

.1 خون استحاضه موجبِ بطلان وضو مى‏شود؛ یعنى یکى از مبطلات وضو است.(1)

.2 اگر مستحاضه از خروج خون به خوبى جلوگیرى نکند وخون خارج شود، باید نماز و غسل و وضو را دوباره انجام دهد.(2)
.3 اگر مستحاضه در انجام غسل‏هایش کوتاهى کند تکلیف روزه‏اش چیست؟
بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: روزه‏اش مطلقاً صحیح است، هرچنداحتیاط مستحب آن است که قضاى آن را به‏جا آورد. و بعضى مانند حضرت آیه‏الله اراکى(ره) و حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) فرموده‏اند: در صورتى روزه‏اش صحیح است که تمامى غسل‏ها را انجام داده باشد، چه غسل‏هاى روزانه و چه غسل‏هاى شبِ قبل وچه غسل‏هاى شبِ بعد، و بعضى مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه‏الله خوئى(ره) و حضرت آیه‏الله فاضل و حضرت آیه‏الله مکارم غسل‏هاى روزانه را شرط مى‏دانند و نسبت به غسل‏هاى شب گذشته احتیاط واجب دارند و غسل‏هاى شب بعد را شرط نمى‏دانند. و بعضى مانند صورت قبل قایلند؛ ولى شرط بودنِ غسل را مطلقاً احتیاط واجب دارند. و بعضى هم مانند حضرت آیه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: اگر مستحاضه متوسّطه باشد بعید نیست غسل در صحّتِ روزه آن شرط نباشد و بعضى هم مانند حضرت آیه‏الله مکارم مستحاضه متوسطه را ملحق به قلیله مى‏دانستند.(3)
چهارم: مواردى که استحاضه بى اثر است‏
.1 بیشتر فقها فرموده‏اند: مستحاضه جایز است نمازهاى قضایش را بخواند، واگر بخواهد نماز قضا بخواند باید براى هر نماز کارهایى که براى نماز ادا بر او واجب بود به‏جا آورد؛ ولى احتیاط مستحب آن است که نماز قضا را در حال استحاضه انجام ندهد و بعضى مانند حضرت آیه‏الله خوئى(ره) جایز ندانسته‏اند و بعضى دیگر فقط در صورتى که بترسد اگر قضا نکند فوت شود جایز دانسته‏اند.(4)
.2 بر مستحاضه، نماز آیات نیز واجب مى‏شود، و همان کارهایى که براى نماز یومیّه بر او واجب بود، براى نمازِ آیات نیز باید انجام دهد؛ ولى نمى‏تواند نماز یومیّه و آیات را با یک غسل بخواند، اگرچه «آیه» در وقت آن نماز اتّفاق افتاده باشد.(5)
.3 طلاق مستحاضه صحیح است و به غسل کردن نیازى ندارد.(6)
.4 سؤال: آیا هنگام غسلِ استحاضه، باید نوع استحاضه (متوسّطه، کثیره) را نیز در نیّت مشخص کرد؟ یا تنها نیّت استحاضه کافى است؟
جواب: تنها نیّت استحاضه کافى است.(7)
پى‏نوشت‏ها:
1- توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 323.
2- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 9.
3- همان، مسأله 12؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 418.
4- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 19.
5- همان، مسأله 20.
6- تحریر الوسیله، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 8.
7- استفتاآت امام، ج‏1، غسل حیض، سؤال 180.

http://talabehpasokhgoo.parsiblog.com/






      

احکامى که بر استحاضه مترتّب است عبارتند از:

اوّل: چیزهایى که بر مستحاضه حرام است.
دوم: چیزهایى که بر مستحاضه واجب است.
سوّم: چیزهایى که استحاضه آنها را باطل مى‏کند.
چهارم: مواردى که استحاضه بى اثر است.
اوّل: چیزهایى که بر مستحاضه حرام است‏
1- بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله اراکى(ره) و حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) حضرت آیه‏الله فاضل فرموده‏اند: مستحاضه متوسّطه و کثیره قبل از غسل کردن جایز نیست به مسجد داخل شده و در آن‏جا توقّف کند، و حضرت آیه‏الله مکارم و حضرت آیه‏الله سیستانى در کثیره، غسل را لازم دانسته‏اند و اما در متوسطه وضو را کافى مى‏دانند (در آنچه شرطش داشتن وضو است)ولى حضرت امام (ره) و حضرت آیه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: احتیاط مستحب آن است که این کار را انجام ندهد.
2- آیا مستحاضه متوسّطه و کثیره قبل از غسل جایز است سوره‏هاى سجده واجب دار (و به فتواى بعضى آیه سجده واجب) را قرائت کند؟ همان اقوال صورت قبل در این‏جا نیز جارى است.
3- بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) فرموده‏اند: بنابر احتیاطِواجب، مستحاضه حتّى با وضو و غسل هم خطوط قرآن را مس نکند و حضرت آیه‏الله مکارم مسّ خطوط قرآن را در غیر اوقات نماز اشکال مى‏کنند و امام بقیه فقها فرموده‏اند: با وضو و غسل مى‏تواند مس کند، ولى احتیاط مستحب آن است که مطلقاً مسح نکنند.
4- مستحاضه قبل از انجام غسل، همبسترى با همسر براى اوجایز نیست و بعد از غسل جایزاست و همان غسلى که براى نماز انجام داده کافى است (اگر همبسترى در وقتِ همان نمازباشد)، و اما قبل از وقتِ نماز غسلِ جداگانه مى‏خواهد.(1)
سؤال: در استحاضه متوسّطه وکثیره اگر زن غسل‏هاى واجبِ خود را تماماًانجام دهد، و نزدیکى کند، این غسل‏ها کفایت مى‏کند یا باید براى آن عمل هم غسل کند؟
جواب: اگر در وقتِ نمازى که براى آن غسل کرده، بعد از نماز نزدیکى شود، لازم نیست، واگر در وقت دیگر باشد؛ بنابراحتیاط باید براى این عمل مستقلاً غسل کند.(2)
پى‏نوشت‏ها:
1- همان، مسأله 18.
2- استفتاآت امام، ج‏1، غسل حیض، سؤال 182.





      

تبدّل (تغییر) استحاضه

تبدّل (تغییر) استحاضه صور و احکامى دارد که در زیر بیان مى گردد:
تغییراستحاضه (1)
1- به مرحلهء بالاتر
--- قلیله به متوسّطه
--- قلیله به کثیره
--- متوسّطه به کثیره
پیش از نماز است : باید به هر مرحله که فزون کندوظایف آن را انجام دهد و اگر با وضو بوده بایددوباره وضو بگیرد و همچنین اگر در استحاضه ءمتوسّطه پیش از نماز براى نماز صبح غسل کرده ولى نماز نخوانده است واستحاضه تبدیل به کثیره شده , باید دوباره غسل نماید و بالأخره باید مانند کسى رفتار کند که ابتدا چنین خونى را دیده است . ولى حضرت آیتالله مکارم استحاضهء متوسطه را نیز از مصادیق استحاضه ءقلیله مى دانستند.
- در حال نماز است : باید نماز را با رعایت وظایف ِمرحلهء بالاتر دوباره بخواند.
- پس از نماز است : نمازى که گزارده صحیح است ونیازى به اعاده ندارد و نسبت به نمازِ پس از آن باید به وظیفهء مرحلهء بالاتر عمل کند.
2- به مرحلهء پایین تر (کثیره به متوسّطه ; کثیره به قلیله ; متوسّطه به قلیله )
براى یک نماز اعمال ِمرحلهء بالاتر را انجام مى دهد و پس از آن به وظیفهء مرحله پایین تر عمل مى کند; بنابراین چنان چه زنى پیش از نمازِ صبح استحاضهء کثیرهء وى تبدیل به قلیله شده و استمرار یافت ;باید براى نماز صبح وظیفهء کثیره را انجام دهد و پس از آن اگراین حالت براى نماز ظهروعصرش نیز استمرار داشت , اعمال قلیله را انجام دهد البته همان گونه که قبلاً بیان گردید به فتواى حضرت آیتالله مکارم استحاضهء متوسطه ملحق به قلیله است و نیاز به غسل ندارد و به فتواى ایشان و حضرت آیتالله سیستانى استحاضهء کثیره نیاز به وضو ندارد.
پى‏نوشت‏ها:
1. توضیح المسائل مراجع ، مساله 15.





      

استحاضه حدثى است که داراى شدّت و ضعف مى‏باشد که در زیر اقسام آن را بیان مى‏داریم:(1)
1- ضعیف (قلیله): در حکم حدث اصغر مستمر است که نیاز به وضو دارد.
2- متوسّط (متوسّطه): در حکم حدث اکبر است که نیاز به غسل دارد.
3- شدید (کثیره): در حکم حدث اکبر مستمر است که براى هر نماز نیاز به غسل دارد که براى نمازهاى پنجگانه باید پنج و یا سه غسل انجام دهد.
راه شناختِ اقسام استحاضه‏
چون خونِ در پنبه بهداشتى فرو نرفته باشد، «استحاضه قلیله» است.
اگر خون در پنبه فرو رفته و از سوى دیگر ظاهر شود ولى به دستمال بهداشتى یا چیز دیگرى که به طور معمول زن‏ها براى جلوگیرى از خون استفاده مى‏کنند سرایت نکند، «استحاضه متوسّطه» است.
اگر خون، در پنبه فرو رفته و از طرف دیگر هم ظاهر شده و به دستمال بهداشتى و یا چیز دیگرى که به طور معمول زن‏ها براى جلوگیرى از خون استفاده مى‏کنند هم برسد، «استحاضه کثیره» است.(2)
پى‏نوشت‏ها:
1- مهذب الاحکام ،ج 3 ، ص 273
2- توضیح المسایل مراجع ، مساله 393
 
 






      

.1 وارسى و آزمایش کردن‏
بنابراحتیاط واجب مستحاضه باید پیش از انجام هرنماز خود را وارسى کند که استحاضه وى از کدام قسم است.(1)
.2 تطهیرِ خود و تعویض یا تطهیر پنبه بهداشتى براى هر نماز
به فتواى بیشتر فقها مستحاضه بایدبراى هر نماز پنبه را عوض کرده و به فتواى همه فقها، ظاهر فرج را اگر خون به آن رسیده با آب، طاهر نماید ولى به فتواى حضرت حضرت آیه‏الله سیستانى و حضرت آیه‏الله مکارم عوض کردن پنبه لازم نیست.(2)
.3 وضو براى هر نماز و یا هرکارى که نیاز به وضو دارد
براى هر نماز باید - در صورت خون دیدن - وضو بگیرد و همچنین براى هر کارى که باید وضو داشته باشد.(3)
.4 غسل براى استحاضه متوسّطه و کثیره‏
براى استحاضه متوسّطه در هر شبانه روز یک غسل قبل از نمازِ صبح و قبل از اوّلین نمازى که خون دیده لازم است به‏جز فتواى حضرت آیه‏الله مکارم که استحاضه متوسطه ملحق به قلیله است، و براى استحاضه کثیره قبل از تمامِ نمازها غسل لازم است به‏جز نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا که اگر بخواهد آن دو را با هم بخواند یک غسل براى هر دو کافى است، به‏جز فتواى حضرت آیه‏الله سیستانى که تفصیل آن گذشت.(4)
.5 جلوگیرى از خروجِ خون‏
زنِ مستحاضه باید قبل از وضو وغسل و بعد از آن و در حال نماز و در روزى که روزه است تا حدّى که ضرر نداشته باشد از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند و به فتواى حضرت آیه‏الله مکارم تا حدى که مشقت نداشته باشد.(5)
.6 پس از تمام شدن وضو و غسل فورى مشغول نماز شدن‏
مستحاضه اگر احتمال دهد که قبل از نماز، یا در حال نماز، از او خون خارج خواهد شد، باید پس از وضو و غسل بى درنگ نماز بخواند. البته این مسأله منافات با گفتن اذان و اقامه، خواندن دعاهاى مستحبّى، انجام مستحبّات نماز ندارد؛ بنابراین اگر در اوّل‏وقت، وضو و غسل بسازد ولى بى درنگ نمازنخواند، نمازش باطل است مگر بداند از وقتى مشغول وضو و غسل شده، خون بندآمده است.(6)
.7 تأخیر نماز به انتظارِ پاکى‏
اگر بعد از وضو وغسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند که اگرنماز را تأخیر بیندازد، به مقدارى که وضو و غسل و نماز را به‏جا آورد، به کلّى پاک مى‏شود، باید نماز را به تأخیر بیندازد و موقعى که به کلّى پاک شد، وضو و غسل را دوباره به‏جا آورده و نماز بخواند.(7)
. 8 غسل پایانى‏
مستحاضه کثیره وقتى به کلّى از خون پاک شد باید غسل کند؛ ولى اگربداند از وقتى که براى نمازِ پیش، مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید. و امّا مستحاضه متوسّطه، تمامى فقها با کثیره حکمشان را یکى دانسته‏اند؛ ولى بعضى مانند حضرت آیه‏الله مکارم که متوسطه را به قلیله ملحق کرده بودند و بعضى مانند حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: مستحاضه متوسّطه پس از پاک شدن لازم نیست غسل کند.(8)
پى‏نوشت‏ها:
1- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4.
2- همان، مسأله 1 و 5.
3- همان، مسأله 1 و 5.
4- همان، مسأله 1 و 2 و 9.
5- همان، مسأله 9.
6- همان، مسأله 8.
7- توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 411.
8- العروه‏الوثقى، ج 1، فى احکام الاستحاضه، مسأله 16؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 412.






      

بندآمدنِ خونِ استحاضه
بندآمدنِ خونِ استحاضه پس از وضو و غسل داراى احکامى است که درزیر بیان مى شود:
بندآمدنِ خون (1)
1- پایان خون دیدن اوست
قبل از شروع عمل است : باید وضو گرفته و یا وضو و غسل بسازد وعمل را انجام دهد.
- در حال انجام عمل است : باید دوباره انجام دهد; یعنى دوباره وضو وغسل بسازد و عمل را به جا آورد.
- پس از تمام نمودن عمل است : تمامى فقها فرموده اند: باید عمل رادوباره انجام دهد مگر در صورتى که بداند بندآمدن خون قبل ازشروع در وضو و غسل بوده است ولى بعضى از فقها مانند حضرت امام (ره ) فرموده اند: دوباره انجام دادن عمل لازم نیست و حضرت آیتالله سیستانى فرموده اند: دوباره انجام دادن لازم نیست مگر درصورتى که هنگام انجام عمل امید قطع خون را داشته است .
2- مى داند دوباره خون مى بیند و فاصله هم زیاد است
در این صورت هم همان سه صورت (قبل ازانجام عمل و در حال انجام و پس از انجام عمل ) مطرح است و اقوال همان است که در صورت قبل بیان گردید.
3- شک دارد که بندآمدنِ خون به خاطر پایانِ خون دیدن است یا دوباره ممکن است خون ببیند
وهمچنین در صورتى که شک دارد فاصله کم خواهد بود یا زیاد: حضرت آیتالله خوئى 1وحضرت آیتالله سیستانى و حضرت آیتالله فاضل دوباره انجام دادن را لازم دانسته اند ولى بقیه , لازم نمى دانند.
پى‏نوشت‏ها:
1. توضیح المسائل مراجع ، مساله 14.






      

الف) وظیفه مشترک هر سه قسم‏
اختبار (آزمایش): مستحاضه بنابر احتیاط واجب باید پیش از انجام هر نماز خود را وارسى کند تا بفهمد که استحاضه وى از کدام قسم است. روش وارسى، آن است که مقدارى پنبه یا مانند آن را داخل فرج نموده،کمى صبر مى‏کند و پس از آن، وضع خود را درمى‏یابد؛ البته پس از رسیدنِ وقت نمازش باید چنین کند و پیش از وقت، کفایت نمى‏کند؛ مگر آن که یقین داشته باشد حالش فرقى نکرده است.(1)
مسأله: کسى که اختبار و آزمایش کردن قبل از نماز برایش امکان نداشته باشد، یا حالت سابقى (یکى از اقسام سه گانه) را داشته، یا حالت سابقش روشن نیست با فرض اوّل، به وظیفه همان حالت سابق رفتار مى‏کند و با فرض دوم،
بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه‏الله اراکى(ره) و حضرت آیه‏الله خوئى(ره) مى‏فرمایند: نسبت به آنچه یقین دارد، عمل مى‏کند. به‏طور مثال: اگر بین قلیله و متوسّطه مردّد است، به حکم قلیله، و اگر تردید میان متوسّطه و کثیره است، به دستور متوسّطه عمل مى‏کند؛ اگر چه احتیاطِ مستحب آن است که حکم طرفِ مشکل‏تر را انجام دهد
و بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: باید بنا را بر قلیله بگذارد مگر آن که سابقه یکى معلوم باشد و بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) فرموده‏اند: طورى عمل کند که به صحّت نمازش یقین پیدا نماید (یعنى در مقام عمل همیشه باید به نحوى عمل کند که یقین به برائت ذمه حاصل کند پس در شک میان قلیله و متوسطه یا متوسطه و کثیره، عمل به وظیفه هر دو نماید و در شک بین هر سه قسم عمل به وظیفه هر سه قسم نماید، ولى اگر بداند سابقاً کدام یک از آن سه قسم بوده، باید به وظیفه همان قسم رفتار کند.)(2)
مسأله: چنان‏چه پیش از وارسىِ خود، به نماز بایستد و قصد قربت کند (مانند حالت غفلت) و به وظیفه خود عمل کرده باشد؛ مثل این که استحاضه‏اش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نمازش صحیح است و اگر قصد قربت نداشته باشد، یا عمل، مطابق وظیفه‏اش نباشد، مثل این که استحاضه او متوسّطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نمازش باطل است.(3)
ب) وظیفه مستحاضه قلیله‏
.1 در صورت خون دیدن براى هر نماز، باید وضو بگیرد؛ چه نماز واجب باشد و چه مستحب؛ یعنى براى نماز ظهر یک وضو و براى نماز عصر وضویى دیگر بگیرد.
.2 براى هر نماز پنبه را عوض کند یا آب بکشد و ظاهر فرج را نیز اگر به آن خون رسیده با آب پاک کند.
مثال: براى نماز ظهر یک دفعه و در صورت خون دیدن، براى نماز عصر هم باید همین عمل را انجام دهد و بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله سیستانى و حضرت آیه‏الله مکارم عوض کردن پنبه یا تطهیر آن را واجب ندانسته‏اند و فقط باید از سرایت خون به سایر اعضا جلوگیرى کند.(4)
یادسپارى‏
مستحاضه قلیله، همان گونه که براى هر نماز باید وضو بگیرد، براى هرکارى که شرط آن طهارت است، مانند طواف ورساندنِ جایى از بدن به خطِّ قرآن (اگر نذر کرده باشد) واجب است وضو بگیرد و یک وضو براى همه آنها کافى نیست؛ بلکه براى هر یک وضویى جداگانه لازم است؛ حتّى براى هر بار رساندن جایى از بدن به خطّ قرآن، بنابر احتیاطِ واجب وضویى جداگانه لازم است.(5)
ج) وظیفه مستحاضه متوسّطه‏
.1 مستحاضه متوسّطه در هر شبانه روز (اگر به همان حال باقى بماند) باید پیش از نمازِ صبح یک غسل کند؛ به عبارتِ دیگر نخستین مرتبه که مستحاضه متوسّطه مى‏شود، اگر پس از نماز صبح باشد براى اوّلین نماز باید غسل کند؛ یعنى اگر پیش از نماز ظهر و عصر، متوسّطه شد، براى آن دو نماز واگر پیش از نماز مغرب و عشا متوسّطه شد، براى نماز مغرب وعشا غسل مى‏کند؛ ولى از فرداى آن روز اگر به همان حالتِ متوسّطه باقى ماند، باید پیش از هر نمازِ صبحى غسل کند. خلاصه، استحاضه متوسّطه هر شبانه روز یک غسل بیشتر ندارد و براى نمازهاى بعد - در صورتى که خون قطع نشده باشد - باید کارهاى استحاضه قلیله را انجام دهد.(6)
.2 مستحاضه متوسّطه پیش از هر نماز باید وظایف قلیله را نیز انجام دهد؛ ولى بعضى از فقها فرموده‏اند: چون مستحاضه پس از غسل باید فورى مشغول نماز شود و گرنه (در صورت خروج خونِ استحاضه) باید دوباره غسل را انجام دهد بدین جهت یا باید وضو را قبل از غسل بگیرد یا درحالى انجام دهد که منافات با فورى مشغول شدنِ به نماز نداشته باشد. به طور مثال: در حال گفتن اذان و اقامه وضو بگیرد و حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: مستحاضه متوسطه که باید وضو بگیرد و غسل کند، باید بنابراحتیاط لازم غسل را اول به جا آورد و بعد وضو بگیرد ولى در مستحاضه کثیره اگر بخواهد وضو بگیرد باید قبل از غسل وضو بگیرد و اما بقیه فقهایى که فتاوایشان در این کتاب آمده است (شش فقیه دیگر) فرموده‏اند: وضو حتى پس از غسل مانعى ندارد.(7)
د) وظیفه مستحاضه کثیره‏
.1 پیش از هر نماز باید غسل کند، ولى با یک غسل براى نماز ظهر، مى‏تواند نماز عصر را هم بخواند؛ به شرطى که میان آن دو فاصله نیفتد. همچنین است نماز مغرب وعشا و چنان‏چه فاصله افتاد، براى نماز عصر یا عشا دوباره باید غسل کند البته با غسلى که براى نماز واجب کرده است، مى تواند نمازهاى نافله را نیز بخواند؛ ولى باید پیش از هرکدام یک وضو بگیرد و حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: در استحاضه کثیره باید -بنابراحتیاط واجب - زن براى هر نماز پنبه و دستمال را عوض کند یا آب بکشد و لازم است یک غسل براى نماز صبح و یکى براى نماز ظهر و عصر و یکى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد، و بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد و اگر فاصله بیندازد باید براى نماز عصر دوباره غسل کند و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد باید براى نماز عشا دوباره غسل نماید. این‏ها همه در صورتى است که خون پى‏درپى از پنبه به دستمال برسد، اما چنان‏چه رسیدن خون از پنبه به دستمال با قدرى فاصله باشد که زن بتواند در آن فاصله یک نماز یا بیشتر بخواند احتیاط لازم آن است که هرگاه خون از پنبه به دستمال برسد پنبه و دستمال را عوض کرده و یا آب بکشد و غسل نماید؛ بنابراین اگر زن غسل کرد و نماز ظهر را مثلاً خواند ولى قبل از نماز عصر یا در میان آن، خون دوباره از پنبه به دستمال رسید باید براى نماز عصر نیز غسل نماید، ولى چنان‏چه فاصله به مقدارى باشد که زن بتواند در آن میان، دو نماز یا بیشتر بخواند مثل این که بتواند نماز مغرب و عشا را نیز قبل از آن که خون دوباره به دستمال برسد بخواند، ظاهر آن است که براى آن نمازها لازم نیست غسل دیگرى بکند، و در هر صورت اظهر این است که در استحاضه کثیره غسل از وضو کفایت مى‏کند.(8)
.2 مستحاضه کثیره پیش از هر نماز باید وظیفه قلیله را نیز انجام دهد؛ بدین جهت فرموده‏اند: حتى اگر بخواهد نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا را با یک غسل بخواند باید براى نماز عصر و عشا وضو بگیرد ولى بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) فرموده‏اند: واجب بودن وضو در مستحاضه کثیره (به طور کلّى) محلّ تأمّل است مگر آن‏که قبل از غسل رجأً (به امید ثواب) انجام شود نه به قصد این‏که در دین وارد شده است. و اما وضو میان نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا در صورتى که بخواهد آنها را با یک غسل پشت سرهم بخواند، خلاف احتیاط است. مگر آن‏که در حالى که مشغول گفتن اقامه نماز است، وضو بگیرد و نظر حضرت آیه‏الله سیستانى در شماره (1) بیان گردید.(9)
ه") وظایفِ مشترک مستحاضه متوسّطه و کثیره‏
.1 اگر خونِ استحاضه زن جریان داشته باشد و قطع نشود، چنان‏چه براى او ضرر ندارد، باید پیش از غسل و بعد از آن به وسیله پنبه از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند؛ ولى اگر همیشه جریان ندارد، فقط باید بعد از وضو و غسل، از بیرون آمدن خون جلوگیرى نماید و چنان‏چه کوتاهى کند و خون بیرون بیاید، باید دوباره غسل کند و وضو هم بگیرد و اگر نماز خوانده، دوباره بخواند، ولى حضرت آیه‏الله سیستانى فرموده‏اند: بنابر احتیاط مستحب دوباره غسل کند و حضرت آیه‏الله مکارم فرموده‏اند: هرگاه خون به بیرون جریان دارد چنان‏چه براى او ضرر نداشته باشد باید پیش از غسل و بعد از آن به وسیله پنبه و مانند آن از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند ولى اگر این کار مشقت زیاد دارد، لازم نیست.(10)
.2 (غسل را پس از داخل شدن وقت نماز باید انجام داد؛ بنابراین) اگر مستحاضه کثیره یا متوسّطه، پیش از وقت نماز، براى نماز غسل کند، غسل باطل است؛ بلکه اگر نزدیک اذان صبح، براى نماز شب غسل کند و نماز شب بگزارد، احتیاط واجب آن است که پس از داخل شدن صبح دوباره غسل و وضو را به‏جا آورد.(11)
.3 پس از وضو و غسل باید فورى مشغول نماز شود و اگر نماز را تأخیر بیندازد چند صورت دارد که در زیر بیان مى‏شود:
اوّل: خون قطع شده است و مى‏داند دوباره خون نمى‏بیند: مى‏تواند نماز را تأخیر بیندازد.
دوم: مى‏داند تا مدّتى خون بند است: تا همان مدّت مى‏تواند نماز را تاخیر بیندازد.
سوم: خون قطع نشده است و احتمال قوى دارد پیش از نماز یا در میان نماز خارج شود: باید بى درنگ نماز بخواند که اگر پس از وضو و غسل، نماز را تأخیر بیندازد، نماز باطل است؛ مگر آن که یقین کند از وقتى وضو گرفته، خون خارج نشده و در فضاى فرج نیز خون وجود ندارد، و این مسأله (شتاب در انجام نماز) منافاتى با انجام مستحبّات ندارد. (پس اگر مستحاضه براى نماز اذان و اقامه بگوید و باقى مستحبّات را انجام دهد اشکال ندارد.)(12)
یادسپارى‏
بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله مکارم(ره) فرموده‏اند: استحاضه فقط دو قسم است: «قلیله» و «کثیره»: استحاضه قلیله آن است که هرگاه زن پنبه را داخل کند، خون، آن را آلوده نماید ولى از طرف دیگر خارج نشود، خواه خون در پنبه فرو رود یا نه، (که در نتیجه استحاضه متوسّطه هم یکى از مصادیق استحاضه قلیله خواهد بود) و استحاضه کثیره آن است که خون، در پنبه فرو رود و از آن بگذرد وجارى شود. و از نظر احکام هم فرموده‏اند: استحاضه قلیله غسل ندارد و استحاضه کثیره سه غسل دارد، اگر بین نمازهاى ظهر و عصر و همچنین مغرب و عشا را جمع نماید.(13)
پى‏نوشت‏ها:
1- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4.
2- همان؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 406.
3- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 405.
4- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 1؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 394.
5- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 17.
6- همان، مسأله 1 و 2 و 8.
7- همان، مسأله 1 و 2.
8- و .2 همان، مسأله 1.
9- و .2 همان، مسأله 1.
10- توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 415؛ العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 9.
11- توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 401.
12- العروه‏الوثقى، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 8 ؛ تحریرالوسیله، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 3.
13- توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 393؛ توضیح‏المسائل آیه‏الله مکارم، مسأله 404 و 405.






      

استحاضه چیست؟
هرخونى که از رحم خارج شده‏است، درصورتى که از زخم نباشد و شرایط حیض و نفاس را نیز نداشته باشد، خون استحاضه است، و اگر قبلا زخم و جراحت نداشته و شک دارد که خونى که دفع شده، خون زخم است یا استحاضه، بنابر احتیاط واجب استحاضه است، و زن را در هنگام دیدنِ خون استحاضه، مستحاضه مى‏گویند.(1)
علایم خون استحاضه‏
خون استحاضه در بیشترِ اوقات زردرنگ و سرد است؛ بدون فشار وسوزش بیرون مى‏آید و غلیظ هم نیست؛ ولى ممکن است گاهى سیاه یا سرخ و گرم و غلیظ باشد و بافشار وسوزش بیرون آید. (البته علایم غالبىِ استحاضه برخلاف علایم غالبىِ حیض است.)(2)
چند نکته‏
.1 اگر خون استحاضه از فرج خارج شود، زن محکوم به استحاضه است. و همچنین پس از خروج در استمرار آن فقط آلوده بودنِ داخل فرج کافى است؛ و اما بعد از خروجِ خونِ استحاضه از رحم و قبل از خروج از فرج، آیا زن محکوم به استحاضه است یا نه؟ بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیه‏الله اراکى(ره) و حضرت آیه‏الله سیستانى و حضرت آیه‏الله مکارم و حضرت آیه‏الله فاضل فرموده‏اند: بنابر احتیاطِ واجب ابتداى استحاضه را زمانى قرار دهد که خون داخلِ فرج آمده هرچند خارج نشده‏باشد، و بعضى از فقها مانند حضرت آیه‏الله گلپایگانى(ره) فرموده‏اند: اگر به قدرى خون در درون باشد که پنبه را آلوده نماید، ابتداى استحاضه آن زمان قرار داده شود گرچه خارج نشده باشد و بعضى هم مانند حضرت آیه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: تا خون خارج نشده زن مستحاضه نیست.(3)
.2 خونِ استحاضه را حدّى در زیادى و کمى نیست؛ یعنى ممکن است از سه روز کمتر یا از ده روز بیشتر باشد.(4)
مواردى که در فقه، خونِ زن محکوم به استحاضه گردیده است‏
.1 هر خونى که زن قبل از بلوغ ببیند استحاضه است.(5)
.2 هر خونى که زن پس از یائسه شدن مى‏بیند استحاضه است.(6)
.3 خونى که زن کمتر از سه روز مى‏بیند استحاضه است.(7)
.4 زنى که در حیض عادت معیّن دارد، خونى که پس از ایّام عادت مى‏بیند و از ده روز مى‏گذرد استحاضه است، اگر چه صفات حیض را داشته باشد.(8)
.5 میان دو حیض باید حدّاقل ده روز فاصله باشد که در این مدتِ بین دو حیض، خونى که زن مى‏بیند استحاضه است.(9)
.6 میان نفاس و حیضِ بعد نیز باید حدّاقل ده روز فاصله باشد و خونى که در این مدت زن مى‏بیند استحاضه است.(10)
پى‏نوشت‏ها:
1- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه؛ توضیح‏المسائل مراجع، بعد از مسأله 391.
2- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه؛ توضیح‏المسائل مراجع، مسأله 392.
3- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
4- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
5- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
6- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
7- همان، مسأله 6.
8- همان، مسأله 17 و 24 و فى حکم تجاوز الدم، مسأله 1.
9- همان، فصل فى حکم تجاوز الدم عن العشره.
10- همان، فصل فى النفاس، مسأله 2.