در خصوص اصل عزاداری و جلو های مختلف و حکم شرعی هر کدام صحبت می کنیم.
ابتدا خود عزاداری اباعبدالله از جهت حکم شرعی کدام یک از تکالیف  5 گانه بر ان مترتب میشود.
اگر واجب است کدام یک از اقسام واجب است؟
اگر مستحب است چه احکامی دارد ؟

بعضی از مراجع می فرمایند اقامه عزا برای اباعبدالله واجب است ولی از نوع واجب کفایی یعنی اگر کسی اقامه عزا  نکند در شهری، اگه اعضا خانواده ای خودشون را آماده نکنند برای عزاداری واجب است،ولو  کفایتا یک نفر اقدام بکند اگر دیگران  اقدام کردند برای دیگران میشه مستحب.

بعبارت دیگه اگر اقامه عزا نکنند در محلی بر همه واجب است  بر کسانی که می توانستند و اقامه عزا نکردند همه مرتکب کار حرام شدن.
نظر ایت الله مکارم شیرازی : اقامه عزار برای اقا اباعبدالله واجب کفایی است مثل جواب سلام . اگه یه نفر وارد بشه بر همه واجب است جواب بده و اگر هیچ کس جواب نداد کار حرامی  انجام دادند اقامه عزا سید الشهدا هم واجب کفایه.
اگر اقدام صورت بگیرد شرکت در مراسم عزا می شود مستحب و مستحب موکداست و خیلی تاکید شد
حضرت امام : گریستن در عزای ائمه اطهار علیهم السلام بخصوص حضرت سید الشهدا(علیه السلام)و گریاندن دیگران و بر پایی عزاداری از جمله کارهای مستحبی موکد و داری ثواب زیاداست.
سه  نکته:
1- مستحب موکد است.
2- از افضل قربات است  یعنی یکی از چیزای که انسان را به خدا نزدیک می کند، به طورمثال، نماز یکی از مقربات است.
یکی از چیز های که مقرب الهی است  عزاداری برای اباعبدالله است.یعنی با فضیلت ترین اعمال برای رسیدن به خدا اقامه عزا برای اباعبدالله است.گریه کردن – گرایاندن – اقامه عزا حتی در منزل (‌اهل آن خانه را به خدا نزدیک میکند )‌ از افضل قرباته.
3- داری ثواب بسیار است،  کسی که گریه کند یا دیگران را بگرایاند واجب است براو  بهشت.
اگر گریه اش نمی گیرد  حالت گریه کردن به خودش بگیرید.

سوال:آیا غیر مسلمان ها اجازه دارند در عزاداری اباعبدالله شرکت کنند و اگر شرکت کردند ما حق  داریم ممانعت کنیم؟
حضور غیر مسلمان ها در عزاداری مانع ای ندارد.یعنی پیروان ادیان دیگر مثل یهودی، مسیحیی،کلیمی در عزاداری شرکت کند اجر می برد. امام حسین برای همه است.    

سوال بعدی: نذورات غیر مسلمانها ایا بپذیرم؟
قبول نذورات غیر مسلمانات واجب است ،و واجب  است در همون مورد  که گفته شده صرف شود

سوال: آیا  ترک مستحبات بعنوان مستحب  اشکال دارد ؟
نکته : ماها تو ذهنمون  اینه که کارهای مستحبی ترکش اشکال ندارد. مثلا قنوت نخوانیم,یا درنمازجماعت شرکت نکنیم, یا  نماز اول وقت و یا نماز شب نخوانیم.اما باید به حکم مسئله توجه کنیم:
اگر ترک می کنه نه از روی بی اعتنای و بی توجهی به حکم خدا بلکه عذری داره  اشکال ندارد.
ترک مستحب  اگر معذور است اشکال نداره.
ولی اگه از روی بی توجهی باشه  جایز نیست.
ترک مستحب : اگه از روی بی توجهی باشه جایز نیست.

سوال: آیاعزاداری  در روز تاسوعا  و عاشورا واجب  است و اگر کسی که شرکت نکند معصیت کرده؟

یکی از  مستحب های موکد  عزاداری برای سالار شهیدان است.عزادری برا ی امام حسین  تعظیم شعائر دین است و شرکت  نکردن  در مجالس عزاداری چنانچه از روی بی اعتنایی باشه جایز نیست و حرام است.

سؤال: آیا بر پا کردن مراسم عزاداری [توسط زن] بدون اذن شوهر جایز می باشد؟
آیت الله نوری همدانی: در صورتی که از اموال شوهر باشد جایز نیست

سؤال: گاهی برخی از دسته ها که وارد مسجد می شوند، با کفش وارد می شوند، که نوعی بی احترامی به مسجد محسوب می شود، لطفا بفرمائید که این مسئله چه حکمی دارد؟
آیت الله نوری همدانی: اگر موجب هتک شود اشکال دارد

سؤال: در مورد زنجیر زنی که منجر به سیاه شدن یا مجروح شدن بدن می شود و همچنین غالبا پشت پیراهن افراد باز است و بیشتر درخیابان و معابر عمومی ظاهر می شوند، نظر شما چیست؟
امام خمینی رحمه الله: مانعی ندارد، مگر اینکه موجب ضرر فاحش بر بدن شود.

سؤال: آیا برهنه شدن مردان با حضور زنان برای عزاداری عیب دارد یا خیر؟
آیت الله فاضل لنکرانی: مانعی ندارد و زنها نباید به بدن مرد اجنبی نظر کنند.

سؤال: در مجالس زنانه، زنان مداحی و سخنرانی می کنند و صدای آنها به گوش مردان رهگذر می رسد . آیا این عمل جایز است؟
آیت الله فاضل لنکرانی: شنیدن صدای ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست.

سؤال: سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیری که دارای چاقو و یا تیغ می باشد و منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می شود چه حکمی دارد؟
آیت الله مکاری شیرازی: کیفیت عزاداری باید چنان باشد که بهانه ای به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود.

بسم الله الرحمن الرحیم
مبطلات نماز
1-    انجام کاری که صورت  نماز را به هم بزند
اگر نمازگزار کاری است که  صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها، (کم باشد یا زیاد) عمداً باشد یا از روی فراموشی نمازش باطل مى‏ شود

از روى سهو صادر شود، نماز را باطل نمى کند؛ مگر آن که صورت نماز رامحو کند.
اما اگر فعل ، قلیل باشد که در عرف ، آن را قلیل گویند و فعل کثیر نگویند، باعث بطلان نیست . و بعضى از فعل هاست که از روایات و فتاوى فقها معلوم مى شود که فعل کثیر نیست . و ضرر به نماز نمى رساند،چون کندن کفش و کشتن مار و عقرب به یک ضرب و یک قدم پیش و پس رفتن و کشتن پشه و امثال این ها.
و در وقت تشهد یاحین برخاستن چیزى را برداشتن و به دست دیگرى دادن
 و در حین اراده سجود، پف کردن بر موضع سجود و بر پیشانى دست مالیدن از براى ازاله خاکى که بر آن چسبیده باشد
و دست زدن بر دیوار یا بر ران ، جهت آگاه ساختن دیگرى
 و انگشت به بینى و خون خشک و مانند آن (را) از بیرون آوردن
و سنگ ریزه به جانب دیگرى افکندن
 و شستن خون بینى ، به شرط حاضر بودن آب
و در وقت برخاستن به قرائت ، طفلى را با خود برداشتن ،
 و شیر دادن زن طفل خود را در حال تشهد
اشاره کردن و جهت تنبیه دیگرى ((سبحان الله )) گفتن و طفلى را از نزدیک آتش دور کردن هر گاه طفل و آتش در نزد وى باشند و
، و کلاه از زمین برداشتن و بر سر داشتن .
و مخفى نیست که هر فعلى که از قبیل این افعال باشد، فعل کثیر نیست و باعث بطلان نماز نمى شود. و
 هر چه از این افعال تجاوز کند، باعث بطلان نماز است ؛ به شرطى که در عرف هم آن را فعل کثیر بگویند.

نکته :  
1-    اگر در بین نماز به قدری ساکت بماند که نگویند نمازمی خواند نمازش باطل می شود
2-    اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدتی ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده یا نه نمازش صحیح است
آیت الله مکارم:  اگر مقداری سکوت کند و شک کند که آیا این مقدار سکوت، نماز را به هم زده یا نه، نمازش صحیح است، و همچنین اگر کاری انجام داده که شک دارد صورت نماز را به می زند یا نه.
آیت الله سیستانی: باید نمازرا اعاده نماید ولی بهتر این است که آن را تمام کرده و سپس اعاده نماید.
آیت الله وحید:  اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدتی ساکت شود و در اثر آن شک کند که صورت نماز به هم خورده یا نه، باید نمازش را اعاده  کند هر چند احتیاط مستحب این است که نماز را تمام کرده و دوباره بخواند.

3-    اگر درهنگام نماز لازم باشد کاری که موجب از بین رفتن آرامش بدن می شود انجام شود مثلا چادر را جلو بکشد یا کاردیگری انجام دهد؛ می تواند ذکر نماز را قطع کند و ان کارلازم را سریع انجام دهد بعد ادامه ذکر نماز را با حالت ارامش بدن بخواند.
سوال : اینکه گفته شده در نماز باید هنگام قرائت بدن آرام باشه و سکون کامل منظور چیست ؟
آیا این مطلب درست است:
2- خاراندن و بستن دکمه ها و ور رفتن به محاسن و درست کردن پیرهن و چادر و غیره.پاپا کردن و همه حرکات اضافی در هنگام ذکر ایجاد اشکال میکند.بعد از همه این کار ها (اگر واجبند مثل خاراندن بینی!) ذکر را تکرار کنید
پاسخ : ایت الله خامنه ای : معیار آن است که عرفاً طمأنینه در نماز رعایت شود و طمأنینه یعنی آرامش و سکون بدن و در نماز لازم است بدن به نحوى آرامش داشته باشد که صورت نماز به هم نخورد و همچنین در حین حرکتى هم که موجب بهم خوردن نماز نمی شود لازم است ذکر و قرائت را ترک کند و اگر موقع خواندن حمد و سوره یا خواندن تسبیحات و اذکار واجب نماز بى‏اختیار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.

2- خوردن و آشامیدن
خوردن و آشامیدن است، اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد که نگویند نماز می خواند.
در حین نماز غذای بین دندان‌ها را فرو برد:
آیت الله خامنه ای و  آیت‌الله فاضل لنکرانی(قدس ره)؛ فرو بردن ذرات غذای مانده در لای دندان‌ها، موجب بطلان نماز نمی‌شود. ولی اگر قند یا شکر و مانند این‌ها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم‌کم آب شود و فرو رود، نمازش اشکال پیدا می‌کند.

آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سیستانی :  فرو بردن ذرات غذای مانده در لای دندان‌ها، موجب بطلان نماز نمی‌شود. همچنین اگر قند یا شکر و مانند این‌ها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم‌کم آب شود و فرو رود، نمازش اشکال پیدا نمی‌کند

3- خندیدن
الف ) صورت نماز را به هم زده است : نماز باطل است، چه عمدی و چه سهوی، و چه با صدا و چه بدون صدا باشد

ب) صورت نماز را به هم نزد :
ا- بی صدا باشد چه تبسم و چه خنده نماز صحیح است
2- با صدا باشد : ققهه عمدی نماز باطل است   - ققهه سهوی نماز صحیح است (‌ایت الله خامنه ای )
اکثر مراجع  مبطلات نماز خنده با صدا و عمدی است و همچنین خنده ای که در آن بی اختیار باشد
نکته : اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود، باید نمازش را دوباره بخواند.

4- گریه در نماز
چند صورت دارد :
الف : برای طلب دنیا از خداوند :‌نمازش صحیح است گر چه عمدی باشد به خصوص اگر مطلبوش دارای رجحان باشد .
ب: برای ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین اعمال است.
ج: برای امور دنیوی :‌ سهوی باشد به نظر ایت الله خامنه ای : ‌نماز صحیح است چه با صدا چه بدون صدا
 عمدی باشد به نظر ایت الله خامنه ای : با صدا باطل است
بدون صدا :‌اشکال ندارد
بعضی از مراجع مثل ایت الله مکارم و ایت الله سیستانی : از مبطلات نماز برای کار دنیا عمداً با صدا یا بی صدا گریه کند
نکته :  ا-  نمازگزاری که گریه باطل کننده ی نماز بر او غلبه کند احتیاط اینه که نمازش را تمام و دوباره بخواند
2- در اینکه گریه برای امام حسین(ع) در حال نمازجایز باشد تامل و اشکال است . پس احتیاط ترک نشود (‌یعنی در نماز بر آن حضرت گریه نکنید )
ولی بعضی از مراجع فرموده اند : هرگاه در گریه ی بر آن حضرت  قصد تقرب به خدا باشد جایز است .

و اما ادامه  احکام مبطلات نماز  :
5-  تکلم در نماز به غیر قرآن  و اذکار خاص نماز
چند صورت دارد:‌
الف :قرآن و ذکر است
1- به قصد قرآن و ذکر می گوید :‌ چه قصد فهماندن چیزی به دیگری داشته باشید یا نداشته باشید  نماز صحیح است
2-به قصد فهماندن چیزی به دیگری می گوید : چه قصد ذکر باشد چه قصد ذکر نباشد نمازش باطل است.

ب: کلام آدمی است
1- به حدی که صورت نماز را به هم بزند : نماز باطل است چه عمدی چه سهوی
2- به حدی که صورت نماز را به هم نزند :
الف : سهوی باشد  حکمش: نماز باطل نمیشود
ب: عمدی باشد چند صورت دارد :
1-  دو حرف با معنی نماز باطل است – دو حرف بدون معنی : بنابر احتیاط واجب  نماز باطل است
2- یک حرف با معنی باشد مثل ق که فعل امر است  حکمش:‌نماز باطل است
3- یک حرف بدون معنی باشد و بدون قصد معنی حکمش: نماز صحیح است (‌بعضی از مراجع احتیاط دارند  و می فرمایند احتیاطا نماز را اعاده کنید )

نکات:
1-  سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمی کند ، هرچند عمدی باشد، ولی گفتن «آخ» و «آه» و مانند اینها که دو حرف دارد، اگر عمدی باشد بنابراحتیاط واجب نماز را باطل می کند.
2-  تکرار کردن آیات حمد و سوره یا ذکرهای رکوع و سجود و تسبیحات برای ثواب یا برای احتیاط مانعی ندارد، اما اگر به خاطر وسوسه باشد اشکال دارد.
آیاعمل شخص وسواس و کثیرالشک باعث باطل شن عمل می شود ؟
آیت الله خامنه ای: اگر به صورت وسواسی درآید کار حرامی است و در این صورت با عمل به وسوسه کار عبادی هم باطل است.
آیت الله مکارم شیرازی: اشخاص وسواسی نباید به یقین و شک خود عمل کنند بلکه مطابق اشخاص معمولی عمل میکنند خواه یقین برای آنها حاصل شود یا نه، و الا در بسیاری از موارد نمازشان باطل خواهد بود
آیت الله وحید خراسانی:  بنابراحتیاط واجب باید اعاده کند.
آیت الله سیستانی: اگر رکنی را اضافه کرده یا غیر آن بله باید اعاده کند.
آیت الله فاضل لنکرانی:  کثیر الشک نباید به شک خود عمل کند؛ اگر به شک خود عمل کند چنانچه در اذکار نماز باشد و به حد وسواس نرسد و به قصد قربت ان را دوباره  بخواند نماز صحیح است اما اگر شک در اجزاء نماز باشد و به شک خود عمل کند نماز باطل می شود.

3- در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید طوری جواب دهد که سلام مقدّم باشد مثلاً بگوید «السلام علیکم» یا «سلام علیکم» و نباید «علیکم السلام» بگوید.
4- انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیرنماز فوراً بگویدو اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد، که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
5-  نمازگزارجواب سلام را به قصد جواب بگوید نه به قصد دعا. جواب سلام راباید به قصد تحیّت (یعنی قصد احترام) مخاطب بگوید و لازم نیست  در جواب سلام قصد دعا  هم داشته باشد  یعنی از خداوند عالم برای کسی که سلام کرده سلامتی بخواهد.
6- اگرنمازگزار جواب سلام را ندهد معصیت کرده ولی نمازش صحیح است.
7- اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه ممیّز، یعنی بچه ای که خوب و بد را می فهمد، به نمازگزار سلام کند ، نمازگزار باید جواب او را بدهد.
8- هرگاه سلام از روی مسخره یا شوخی باشد و یا طوری غلط بگوید که سلام حساب نشود جواب آنها  لازم نیست.
9- اگر کسی به عده ای سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است.
10- سلام کردن مستحبّ است و خیلی سفارش شده است که سواره بر پیاده و ایستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.
11- اگر دو نفر با هم به یکدیگر سلام کنند، بر هر یک واجب است جواب سلام دیگری را بدهد.

6-از مبطلات نماز دست روی دست گذاشتن در نماز
از مبطلات نماز آن است که مثل بعض کسانی که شیعه نیستند دستها را روی هم بگذارد.
هرگاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد، اگر چه مثل آنها نباشد، بنابراحتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچارییا برای کار دیگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روی هم بگذارد اشکال ندارد.

7 – از مبطلات نماز  گفتن آمین بعد از قرائت حمد
از مبطلات نمازآن است که بعد از خواندن حمد، آمین بگویدولی اگراشتباهاً یا از روی تقیه بگوید نمازش باطل نمی شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

شکیات نماز

- اقسام شک:

1- شک‎هایى که نباید به آن ها اعتنا کرد
2- شک‎هایی که نماز را باطل می کند
3- شک‎های صحیح (‌شکهایی که اگر به دستور شک عمل شود صحیح است و ایجاد خلل نمی کند)‌

- شک‎هائى که نباید به آن ها اعتنا کرد (‌شکهای که ایجاد خلل نمی کند و اعتبار ندارد)‌:

اول: شک در چیزی که محل انجام آن، گذشته است، مثلاً در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه؛

مسأله 1169- اگر در بین خواندن آیه ای شکّ کند که آیه پیش راخوانده یا نه، یا وقتی آخر آیه را می خواند شکّ کند که اول آن را خوانده یا نه، باید به شکّ خود اعتنا نکند.

آیت الله مکارم: مسأله- هرگاه در آیات حمد یا سوره شکّ کند ، مثلاً موقعی که وارد آیه دوم شده شکّ کند آیه اول را خوانده یا نه، یا وارد کلمه ای از یک آیه شده، شکّ کند کلمه قبل را خوانده ؛ باید بنابراحتیاط برگردد و آن رابه قصد قربت بجا آورد و بعد دنبال آن را ادامه دهد.

مسأله 1170- اگر بعد از رکوع یا سجود شکّ کند که کارهای واجب آن مانند ذکر و آرام بود بدن را انجام داده یا نه، باید به شکّ خود اعتنا نکند.

مسأله 1171- اگر در حالی که به سجده می رود شکّ کند که رکوع کرده یا نه، یا شکّ کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، به شکّ خود اعتنا نکند.

آیت الله مکارم: احتیاط واجب آن است که برگردد و بجا آورد.
آیت الله سیستانی: باید به شکّ خود اعتنا نکند.
ایت الله وحید: بنابراحتیاط واجب برگردد و بایستد و رکوع را بجا اورد و نماز را تمام کند و دوباره بخواند و اگر شکّ کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه باید برگردد و بایستد و بعد به سجده رفته و نماز را تمام کند.

مسأله 1172- اگر درحال برخاستن شکّ کند که تشهد را بجا آورده یا نه باید اعتنا نکند ولی اگر شکّ کند که سجده را بجا آورده یا نه، باید برگردد و بجا آورد.

آیت الله مکارم: احتیاط واجب آن است که برگردد و بجا آورد.
آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید، بهجت، مظاهری، سبحانی، نوری: مسأله- اگر در حال برخاستن شک کند  که سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه. باید برگردد و بجا آورد•.

دوم: شک بعد از سلام نماز، بعد از سلام شک می‌کند، 2 رکعت خوانده یا چهار رکعت؛

سوم: شک بعد از گذشتن وقت نماز، مثلاً شب شک می‌کند نماز ظهر را خوانده یا نه

 چهارم: شک امام و ماموم، مثلاً اگر امام جماعت شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت و ماموم او را یادآوری کند که رکعت دوم هستی، امام به شک خود نباید اعتنا کند و بر عکس؛  
پنجم:شک در نمازهای مستحبی، مثلاً نماز زیارت می‌خواند، نمی‌داند رکعت اول است یا دوم به هر کدام که عمل کند، اشکالی ندارد، ولی اگر شک کند رکعت دوم است یا سوم باید بنا بگذارد که رکعت دوم است تا نمازش صحیح باشد.

قاعده: اگر در شمار ه ی رکعت های نماز مستحبی شک کنید، چنانچه طرف بیشتر شک، نماز را باطل می کند. باید بنا را بر کمتر بگذارید مثلا اگر شک کند رکعت دوم است یا سوم باید بنا بگذارد که رکعت دوم است تا نمازش صحیح باشد. اگر طرف بیشتر شک، نماز راباطل نمی کند  مثلاً نماز زیارت می‌خواند، نمی‌داند رکعت اول است یا دوم به هر کدام که عمل کند، اشکالی ندارد

ششم:  شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک می‌کند؛

الف : به چه کسی کثیرالشک گفته می شود.
مرجع در تشخیص کثیرالشک عرف است ولی چند معیار برای تشخیص آن بیان شده است:‌

اول : کسی است که در یک نماز سه مرتبه شک کند مثلا سه بار در رکوع یا سجود نمازش شک کند
دوم : در سه نماز پشت سر هم - مثلاً نماز صبح، ظهر و عصر - شک کند.

مسئله :‌ اگر انسان شک کند که کثیر الشک شده یا نه باید به دستور شک عمل کند.
کثیر شک تا زمانی که یقین نکند به حال معمولی مردم برگشته باید به شک خود اعتنا نکند.

- احکام کثیر الشک:

1- اگر در اصل نماز کثیر الشک شک کند مانند شک افراد معمولی عمل کند :‌ یعنی اگر در وقت است انجام دهد و اگر خارج از وقت است به شکش اعتنا نمی کند
2- اگر در شرائط و اجزا و رکعات نماز شک کند  به شکش اعتنا نکند بنا می گذارد که آنچه شک دارد به جا آورده
مثلا اگر شک کند  رکوع کرده یا نه بنا بر  انجام  رکوع میکند یا شک کند یک رکوع انجام داده یا دو رکوع بنا می گذارد یک رکوع انجام داده
3- کثیرالشک جایز نیست به شکش اعتنا کند
4- کسی که زیاد شکّ می کند اگر شکّ کند رکنی را بجا آورده یا نه و اعتنا نکند بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورد، چنانچه مشغول رکن بعد نشده، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر شکّ کند رکوع کرده یا نه و اعتنا نکند، چنانچه پیش از سجده یادش بیاید که رکوع نکرده، باید رکوع کند و اگر در سجده یادش بیاید ، نمازش باطل است.
5- کسی که زیاد شکّ می کند ، اگر شکّ کند چیزی را که رکن نیست بجا آورده یا نه و اعتنا نکند و بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته باید آن را بجاآورد و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است ، مثلاً اگر شکّ کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند، چنانچه در قنوت یادش بیاید که حمد نخوانده ، باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.

- وسواسی کیست؟

وسواسی کسی است که حالت ثباتی ندارد و همیشه بنا را بر جهت نفی می گذارد و تفاوتش با کثیر الشک آن است که کثیر الشک همان انسان معمولی است که بر اثر از دست دادن حافظه یا پیش آمدن حادثه نمی تواند چیزی را در ذهنش نگهدارد و زود به زود شک می کند و اما وسواسی چنین نیست بلکه همیشه حالت ثباتی ندارد.

و خلاصه می توان گفت:
وسواسی کار را انجام می دهد و می گوید : نشد!! و اما کثیر الشک نمی داند انجام داده یا نه؟

- احکام وسواسی:

در اصل نماز:‌ اگر شک کند بنا را بر این بگذارد که خوانده است اگر چه در وقت باشد بر خلاف کثیر الشک:
در رکعات و اجزا و افعال نماز:  اعتنا نکند.

آیا عمل شخص وسواس  باعث باطل شن عمل می شود؟

آیت الله خامنه ای: اگر به صورت وسواسی درآید کار حرامی است و در این صورت با عمل به وسوسه کار عبادی هم باطل است.
آیت الله مکارم شیرازی: اشخاص وسواسی نباید به یقین و شک خود عمل کنند بلکه مطابق اشخاص معمولی عمل میکنند خواه یقین برای آنها حاصل شود یا نه، و الا در بسیاری از موارد نمازشان باطل خواهد بود
آیت الله وحید خراسانی:  بنابراحتیاط واجب باید اعاده کند.
آیت الله سیستانی: اگر رکنی را اضافه کرده یا غیر آن بله باید اعاده کند
آیت الله فاضل لنکرانی:  کثیر الشک نباید به شک خود عمل کند؛ اگر به شک خود عمل کند چنانچه در اذکار نماز باشد و به حد وسواس نرسد و به قصد قربت ان را دوباره  بخواند نماز صحیح است اما اگر شک در اجزاء نماز باشد و به شک خود عمل کند نماز باطل می‎ شود.

-------------------------------------------------------------------------------

مورد دوم از شکیات نماز:‌ شک‎هایی که نماز را باطل می‎کند:

شک‎های که ایجاد خلل در نماز می کند:

1ـ شک در شماره رکعت‌های نماز دو رکعتی مثل نماز صبح و نماز مسافر، ولی شک در شماره رکعت‌های نماز مستحب دو رکعتی نماز را باطل نمی کند
3ـ آنکه در نماز چهار رکعتی شک کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر.
4ـ آنکه در نماز چهار رکعتی پیش ازتمام شدن سجده دوم، شک کند که دو رکعت خوانده یا بیشتر.
5ـ شک بین دو و پنج یا دو بیشتر از پنج.
6ـ شک بین سه و شش یا سه و بیشتر از شش.
7ـ شک در رکعت‌های نماز که نداند چند رکعت خوانده است.
8ـ شک بین چهار و شش یا چهار و بیشتر از شش، چه پیش از تمام شدن سجده دوم باشد یا بعد از آن.

مسئله:‌ هرگاه برای نمازگزار شکّ پیدا شود باید مقداری فکر کند تا شاید شکّ او برطرف شود لذا اگر شکّ او برطرف شد و نسبت به یک طرف یقین یا گمان پیدا کرد بنا بر آن گذاشته و نماز را ادامه دهد و نمازش صحیح است و اگر با مقداری فکر کردن چیزی یادش نیامد و به شکّ خود باقی ماند و اصطلاحاً شکّ مستقرّ شد باید به وظیفه شاک عمل کند و اگر یکی از شکهای مبطل مستقر شد نماز را قطع کند و در اینجا قطع نماز حرام نیست. باید به قدری فکر کند که شکّش پابرجا شود، بعضی از مراجع بلکه بنابراحتیاط واجب باید به قدری فکر کند که صورت نماز بهم بخورد یا از پیدا شدن یقین یا گمان ناامید شود.

- شک‎هایی که اگر به دستور آن عمل شود ایجاد خلل نمی کند و همون شکهای صحیح است:

اول:  شک در اصل نماز:

1- شک در انجام نماز که دو صورت دارد صورت اول در وقت نماز حکمش: باید نماز را بجا آورد.

صورت دوم: در خارج از وقت است حکمش: اعتنا نکند.

2- شک در صحت نماز: اعتنا نکند و نماز صحیح است.

دوم: شک در شرائط نماز: مثال قبل از شروع نماز کسی وضو داشته  و نمی داند ایا وضوش باطل شده یا نه حکمش: به شکش اعتنا نکند.

سوم: شک در اجزا نماز: شک در اجزاء نماز اگر در اصل انجام دادن باشد و وارد جز بعدی نشده باشیم باید آن جز را انجام دهیم مثال :‌ شک کند تکبیره الاحرام را گفته یا نه و هنوز وارد خواندن قرائت نشده اید
در خواندن حمد شک کنید قبل از از آن که وارد سوره شده باشید، اگر:

در خواندن سوره شک کنید قبل از اینکه وارد رکوع شده باشید
در حال ایستاده شک کنید رکوع گفتید یا نه
در حال نشسته شک کنید سجده رفتید یا نه

در همه این موارد باید اعتنا کنید آن جز را انجام دهید. اما اگر وارد جز بعدی شدید به شکتون اعتنا نکنید چه جز بعدی واجب باسد چه مستحب مثال :‌وارد خواندن ایه ای شده اید و شک در خواندن ایه قبلی برای شما پیش آمده است.

اما اگر وارد قنوت شده و شک در خواندن سوره پیش آمده  در این موارد به شک خود اعتنا نکنید.

مسئله: چیزی که در محل آن در انجام آن شک شود و انجام داده شود، سپس متوجه شوید که آن را بجا آورده بودید نماز را باطل نمی کند مگر آن که رکن باشد.

همچنین اگر از محل گذشته باشید (‌و به شک خود اعتنا نکردید )‌ و آن را انجام نداید سپس معلوم شود که آن را بجا نیاورده بودید نماز باطل نمی باشد به شرطی که رکن نباشد و جبران آن هم ممکمن نباشد یعنی وارد رکن بعدی شده باشید . اگر تدارک آن ممکن باشید باید جبران کنید.

مسئله:‌ اگر ماموم شک کند که تکبیره الاحرام را گفته یا نه، اگر خود را به هیئت نمازگزار می بیند و در حال سکوت و شندین صدای امام جماعت است به شکش اعتنا نکند .

چهارم :‌ شک در رکعت های نماز (‌شک های صحیح یعنی چاره پذیر)‌:

شک های صحیح نه تا هستند و به صورت زیر تقسیم می شوند:

1- شکی که در هر جای از نماز باشید صحیح است و آن فقط شک سه و چهار است.
2- شک های که در حال نشسته و بعد از سجده ی دوم صحیح است (‌شک بین دو و سه – شک بین دو و چهار – شک بین 2و 3 و 4)
3- شک های که فقط در حال ایستاده صحیح اند (‌شک بین 3 و 5 – شک بین 3 و 4 و 5 – شک بین 5 و 6 )‌
4- شکی که هم در حال ایستاده و هم در حال نشسته صحیح است (‌ شک بین 4 و 5 )‌

چند تا مسئله :

1- در شک های صحیح همیشه بنا به طرف زیادی گذاشته می شود مگر ان که طرف زیادی، نمازرا باطل کند که در آن صورت بنا را بر طرف کمی گذاشته مانند شک 4 و 5 که بنا را بر 4 می گذاریم
2- پس از بنا گذاردن به طرف زیادی اگر طرف زیاد، رکعت آخر نماز باشد و در همان رکت نماز را تمام می کنید مانند شک 2 و 4 یا 3 و 4 و...
اگر طرف زیادی رکعت اخر نماز نباشد باید مقدار کم را بخوانید تا تکمیل شود مانند شک 2 و 3 که باید یک رکعت دیگه بخوانید .
3- اگر یکی  از شکهای صحیح برای انسان پیش آید نباید نماز را بشکند. و اگر نماز را بشکند معصیت کرده است .
پس اگر پیش از انجام دادن کاری که نماز را باطل می کند مثل رو گرداند از طرف قبله، نماز را از سر گیرد نماز دومش هم باطل است .

کسی که نمازش روی صندلی باطل است

1) اگر بتواند (ولو با تکیه کردن به دیوار یا عصا، یا خم شدن یا پاها را بیش ازحد بازگذاردن یا به شکل رکوع) بایستد؛ اگر روی صندلی نماز بخواند باطل است. زیرا: واجبی را ترک کرده که می تواند انجام دهد،( مثل قیام).

2) اگر بتواند برای تشهد بنشیند و سجده ها را درست انجام دهد؛ اگر روی صندلی نماز بخواند باطل است. زیرا: درسجده هفت موضع بدن روی زمین قرار ندارد.

3) اگر بتواندحتی یک رکعت از نمازرا ایستاده بخوانداگر تمام نماز راروی صندلی بنشیندنمازش باطل است.زیراواجبی راترک کرده که می تواندانجام دهد،(مثل قیام).

4) اگر بتواند حتی یک رکعت از سجده ها را درست انجام دهد؛ اگر روی صندلی نمازبخواند باطل است. زیرا: در سجده هفت موضع بدن روی زمین قرار ندارد.

5) اگر نتواند به هیچ قسم قیام کند ولی بتواند برای تشهد و سجده بنشیند و درست سجده کند، اگر تشهد و سجده ها را هم روی صندلی انجام دهد نمازش باطل است. زیرا: در سجده هفت موضع بدن روی زمین قرار ندارد.

-----------------------------------------------------

? کسی که نمازش روی صندلی صحیح است

1) اگر به هیچ قسم نتواند بایستد.

2) اگر به هیچ قسم نتواند بنشیند و سجده کند.

3) اگر به تشخیص پزشک حاذق یا به تشخیص خودش یقین یا اطمینان دارد که اگر ایستاده نماز بخواند یا نشسته تشهد بخواند یا در سجده رفتن، بیماری عضلات بدن پیدا می کند یا بیماری اش تشدید می شود.

---------------------------------------------------

? تذکرات
1- اگر «فقط» بتواند قبل از تکبیرة الاحرام قیام کند، واجب است قیام کند و پس از گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند، (چون قیام موقع گفتن تکبیرة الاحرام واجب رکنی است)

2- اگر «فقط» بتواند قبل از رکوع قیام کند، واجب است قیام کند و پس از قیام متصل به رکوع و رکوع، بقیه نمازش رابنشیند.(چون قیام متصل به رکوع،واجب رکنی است).

3-اگر«فقط» بتواند سجده های یک رکعت را درست انجام دهد واجب است چنین کند و بقیه نمازش را بنشیند زیرا :در سجده هفت موضع بدن روی زمین قرار ندارد.

4-نمازگزار در سجده، باید دو کف دست را روی میز و دو سر انگشت بزرگ پا را اگر می تواند روی زمین قرار دهد .

آیا نماز خواندن جلوتر از مقبره امام علیه السلام جایز است ؟

پاسخ:

آیت الله خامنه ای:‌ نماز گزار باید در هنگام نماز جلوتر از قبر پیغمبر صلی الله علیه و آله و امام علیه السلام نایستد؛ ولی مساوی قبر اشکال ندارد .

آیت الله مکارم شیرازی: شایسته است انسان رعایت ادب کند و جلوتر از قبر پیغمبر صلی الله علیه و آله و امام علیه السلام نماز نخواد و در صورتی که نماز خواندن هتک حرمت و بی احترامی باشد حرام است و نماز هم اشکال دارد. و در غیر این صورت نماز باطل نیست .