بسم الله الرحمن الرحیم
مبطلات نماز
1- انجام کاری که صورت نماز را به هم بزند
اگر نمازگزار کاری است که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها، (کم باشد یا زیاد) عمداً باشد یا از روی فراموشی نمازش باطل مى شود
از روى سهو صادر شود، نماز را باطل نمى کند؛ مگر آن که صورت نماز رامحو کند.
اما اگر فعل ، قلیل باشد که در عرف ، آن را قلیل گویند و فعل کثیر نگویند، باعث بطلان نیست . و بعضى از فعل هاست که از روایات و فتاوى فقها معلوم مى شود که فعل کثیر نیست . و ضرر به نماز نمى رساند،چون کندن کفش و کشتن مار و عقرب به یک ضرب و یک قدم پیش و پس رفتن و کشتن پشه و امثال این ها.
و در وقت تشهد یاحین برخاستن چیزى را برداشتن و به دست دیگرى دادن
و در حین اراده سجود، پف کردن بر موضع سجود و بر پیشانى دست مالیدن از براى ازاله خاکى که بر آن چسبیده باشد
و دست زدن بر دیوار یا بر ران ، جهت آگاه ساختن دیگرى
و انگشت به بینى و خون خشک و مانند آن (را) از بیرون آوردن
و سنگ ریزه به جانب دیگرى افکندن
و شستن خون بینى ، به شرط حاضر بودن آب
و در وقت برخاستن به قرائت ، طفلى را با خود برداشتن ،
و شیر دادن زن طفل خود را در حال تشهد
اشاره کردن و جهت تنبیه دیگرى ((سبحان الله )) گفتن و طفلى را از نزدیک آتش دور کردن هر گاه طفل و آتش در نزد وى باشند و
، و کلاه از زمین برداشتن و بر سر داشتن .
و مخفى نیست که هر فعلى که از قبیل این افعال باشد، فعل کثیر نیست و باعث بطلان نماز نمى شود. و
هر چه از این افعال تجاوز کند، باعث بطلان نماز است ؛ به شرطى که در عرف هم آن را فعل کثیر بگویند.
نکته :
1- اگر در بین نماز به قدری ساکت بماند که نگویند نمازمی خواند نمازش باطل می شود
2- اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدتی ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده یا نه نمازش صحیح است
آیت الله مکارم: اگر مقداری سکوت کند و شک کند که آیا این مقدار سکوت، نماز را به هم زده یا نه، نمازش صحیح است، و همچنین اگر کاری انجام داده که شک دارد صورت نماز را به می زند یا نه.
آیت الله سیستانی: باید نمازرا اعاده نماید ولی بهتر این است که آن را تمام کرده و سپس اعاده نماید.
آیت الله وحید: اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدتی ساکت شود و در اثر آن شک کند که صورت نماز به هم خورده یا نه، باید نمازش را اعاده کند هر چند احتیاط مستحب این است که نماز را تمام کرده و دوباره بخواند.
3- اگر درهنگام نماز لازم باشد کاری که موجب از بین رفتن آرامش بدن می شود انجام شود مثلا چادر را جلو بکشد یا کاردیگری انجام دهد؛ می تواند ذکر نماز را قطع کند و ان کارلازم را سریع انجام دهد بعد ادامه ذکر نماز را با حالت ارامش بدن بخواند.
سوال : اینکه گفته شده در نماز باید هنگام قرائت بدن آرام باشه و سکون کامل منظور چیست ؟
آیا این مطلب درست است:
2- خاراندن و بستن دکمه ها و ور رفتن به محاسن و درست کردن پیرهن و چادر و غیره.پاپا کردن و همه حرکات اضافی در هنگام ذکر ایجاد اشکال میکند.بعد از همه این کار ها (اگر واجبند مثل خاراندن بینی!) ذکر را تکرار کنید
پاسخ : ایت الله خامنه ای : معیار آن است که عرفاً طمأنینه در نماز رعایت شود و طمأنینه یعنی آرامش و سکون بدن و در نماز لازم است بدن به نحوى آرامش داشته باشد که صورت نماز به هم نخورد و همچنین در حین حرکتى هم که موجب بهم خوردن نماز نمی شود لازم است ذکر و قرائت را ترک کند و اگر موقع خواندن حمد و سوره یا خواندن تسبیحات و اذکار واجب نماز بىاختیار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
2- خوردن و آشامیدن
خوردن و آشامیدن است، اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد که نگویند نماز می خواند.
در حین نماز غذای بین دندان‌ها را فرو برد:
آیت الله خامنه ای و آیت‌الله فاضل لنکرانی(قدس ره)؛ فرو بردن ذرات غذای مانده در لای دندان‌ها، موجب بطلان نماز نمیشود. ولی اگر قند یا شکر و مانند اینها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم‌کم آب شود و فرو رود، نمازش اشکال پیدا میکند.
آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سیستانی : فرو بردن ذرات غذای مانده در لای دندان‌ها، موجب بطلان نماز نمیشود. همچنین اگر قند یا شکر و مانند اینها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم‌کم آب شود و فرو رود، نمازش اشکال پیدا نمی‌کند
3- خندیدن
الف ) صورت نماز را به هم زده است : نماز باطل است، چه عمدی و چه سهوی، و چه با صدا و چه بدون صدا باشد
ب) صورت نماز را به هم نزد :
ا- بی صدا باشد چه تبسم و چه خنده نماز صحیح است
2- با صدا باشد : ققهه عمدی نماز باطل است - ققهه سهوی نماز صحیح است (ایت الله خامنه ای )
اکثر مراجع مبطلات نماز خنده با صدا و عمدی است و همچنین خنده ای که در آن بی اختیار باشد
نکته : اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود، باید نمازش را دوباره بخواند.
4- گریه در نماز
چند صورت دارد :
الف : برای طلب دنیا از خداوند :نمازش صحیح است گر چه عمدی باشد به خصوص اگر مطلبوش دارای رجحان باشد .
ب: برای ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین اعمال است.
ج: برای امور دنیوی : سهوی باشد به نظر ایت الله خامنه ای : نماز صحیح است چه با صدا چه بدون صدا
عمدی باشد به نظر ایت الله خامنه ای : با صدا باطل است
بدون صدا :اشکال ندارد
بعضی از مراجع مثل ایت الله مکارم و ایت الله سیستانی : از مبطلات نماز برای کار دنیا عمداً با صدا یا بی صدا گریه کند
نکته : ا- نمازگزاری که گریه باطل کننده ی نماز بر او غلبه کند احتیاط اینه که نمازش را تمام و دوباره بخواند
2- در اینکه گریه برای امام حسین(ع) در حال نمازجایز باشد تامل و اشکال است . پس احتیاط ترک نشود (یعنی در نماز بر آن حضرت گریه نکنید )
ولی بعضی از مراجع فرموده اند : هرگاه در گریه ی بر آن حضرت قصد تقرب به خدا باشد جایز است .
و اما ادامه احکام مبطلات نماز :
5- تکلم در نماز به غیر قرآن و اذکار خاص نماز
چند صورت دارد:
الف :قرآن و ذکر است
1- به قصد قرآن و ذکر می گوید : چه قصد فهماندن چیزی به دیگری داشته باشید یا نداشته باشید نماز صحیح است
2-به قصد فهماندن چیزی به دیگری می گوید : چه قصد ذکر باشد چه قصد ذکر نباشد نمازش باطل است.
ب: کلام آدمی است
1- به حدی که صورت نماز را به هم بزند : نماز باطل است چه عمدی چه سهوی
2- به حدی که صورت نماز را به هم نزند :
الف : سهوی باشد حکمش: نماز باطل نمیشود
ب: عمدی باشد چند صورت دارد :
1- دو حرف با معنی نماز باطل است – دو حرف بدون معنی : بنابر احتیاط واجب نماز باطل است
2- یک حرف با معنی باشد مثل ق که فعل امر است حکمش:نماز باطل است
3- یک حرف بدون معنی باشد و بدون قصد معنی حکمش: نماز صحیح است (بعضی از مراجع احتیاط دارند و می فرمایند احتیاطا نماز را اعاده کنید )
نکات:
1- سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمی کند ، هرچند عمدی باشد، ولی گفتن «آخ» و «آه» و مانند اینها که دو حرف دارد، اگر عمدی باشد بنابراحتیاط واجب نماز را باطل می کند.
2- تکرار کردن آیات حمد و سوره یا ذکرهای رکوع و سجود و تسبیحات برای ثواب یا برای احتیاط مانعی ندارد، اما اگر به خاطر وسوسه باشد اشکال دارد.
آیاعمل شخص وسواس و کثیرالشک باعث باطل شن عمل می شود ؟
آیت الله خامنه ای: اگر به صورت وسواسی درآید کار حرامی است و در این صورت با عمل به وسوسه کار عبادی هم باطل است.
آیت الله مکارم شیرازی: اشخاص وسواسی نباید به یقین و شک خود عمل کنند بلکه مطابق اشخاص معمولی عمل میکنند خواه یقین برای آنها حاصل شود یا نه، و الا در بسیاری از موارد نمازشان باطل خواهد بود
آیت الله وحید خراسانی: بنابراحتیاط واجب باید اعاده کند.
آیت الله سیستانی: اگر رکنی را اضافه کرده یا غیر آن بله باید اعاده کند.
آیت الله فاضل لنکرانی: کثیر الشک نباید به شک خود عمل کند؛ اگر به شک خود عمل کند چنانچه در اذکار نماز باشد و به حد وسواس نرسد و به قصد قربت ان را دوباره بخواند نماز صحیح است اما اگر شک در اجزاء نماز باشد و به شک خود عمل کند نماز باطل می شود.
3- در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید طوری جواب دهد که سلام مقدّم باشد مثلاً بگوید «السلام علیکم» یا «سلام علیکم» و نباید «علیکم السلام» بگوید.
4- انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیرنماز فوراً بگویدو اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد، که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
5- نمازگزارجواب سلام را به قصد جواب بگوید نه به قصد دعا. جواب سلام راباید به قصد تحیّت (یعنی قصد احترام) مخاطب بگوید و لازم نیست در جواب سلام قصد دعا هم داشته باشد یعنی از خداوند عالم برای کسی که سلام کرده سلامتی بخواهد.
6- اگرنمازگزار جواب سلام را ندهد معصیت کرده ولی نمازش صحیح است.
7- اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه ممیّز، یعنی بچه ای که خوب و بد را می فهمد، به نمازگزار سلام کند ، نمازگزار باید جواب او را بدهد.
8- هرگاه سلام از روی مسخره یا شوخی باشد و یا طوری غلط بگوید که سلام حساب نشود جواب آنها لازم نیست.
9- اگر کسی به عده ای سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است.
10- سلام کردن مستحبّ است و خیلی سفارش شده است که سواره بر پیاده و ایستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.
11- اگر دو نفر با هم به یکدیگر سلام کنند، بر هر یک واجب است جواب سلام دیگری را بدهد.
6-از مبطلات نماز دست روی دست گذاشتن در نماز
از مبطلات نماز آن است که مثل بعض کسانی که شیعه نیستند دستها را روی هم بگذارد.
هرگاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد، اگر چه مثل آنها نباشد، بنابراحتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچارییا برای کار دیگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روی هم بگذارد اشکال ندارد.
7 – از مبطلات نماز گفتن آمین بعد از قرائت حمد
از مبطلات نمازآن است که بعد از خواندن حمد، آمین بگویدولی اگراشتباهاً یا از روی تقیه بگوید نمازش باطل نمی شود.
