درآمد پس‌اندازشده
درآمد کسب و کار و تجارت و کشاورزی از دو حال خارج نیست:
1- درآمد پس‌اندازشده
2- درآمد مصرف‌شده
اما درآمد پس‌اندازشده که سال بر آن گذشته و صرف در مؤونه زندگی نشده است، درباره خمس آن چند نظر است:
1. آیات عظام امام خمینی ، اراکی، خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید خراسانی: خمس دارد.
2.آیة الله خامنه‌ای (نظر اخیر ایشان): پس‌انداز درآمد سال برای صرف در مؤونه در سال بعد اگر در آستانه صرف در مؤونه تا چند روز آینده باشد و یا خود داشتن مبلغی پس‌انداز جزو مؤونه او محسوب باشد، خمس ندارد و گر نه باید خمس آن را بپردازد.
ضمناً نظر قبلی معظم له این بود که با رسیدن سر سال خمسی واجب است خمس درآمد پرداخت شود، مگر در مورد پس‌انداز درآمد برای تهیه منزل و لوازم ضروری زندگی که اگر در آینده نزدیک مثلاً دو سه ماه پس از سال خمسی در این موارد مصرف شود، خمس ندارد.
3.آیات عظام بهجت، زنجانی و فاضل: خمس دارد مگر این که پس‌اندازکردن درآمد برای تهیه چیزهایی باشد که در زندگی عرفاً به آن احتیاج دارد، مانند منزل، اثاثیه، جهیزیه دختر، وسیله نقلیه مورد نیاز و مانند آن‌ها و نمی‌تواند یک دفعه آن‌ها را تهیه نماید. در این صورت پس‌انداز درآمد اگر چه چندین سال هم برآن بگذرد، خمس ندارد.
با توجه به فتوای مذکور این نتیجه را می‌گیریم که از نظر مراجع عظام مذکور، مؤونه زندگی که در باب خمس، استثناء شده مقید به مؤونه بین سال نیست، بلکه شامل هر نوع مؤونه‌ای که عرفا مورد نیاز است وتهیه آن به طور دفعی در بین سال میسر نیست، می‌شود.
4.آیة الله گلپایگانی (نظر اخیر ایشان) و آیت الله صافی: خمس دارد مگر این که پس‌اندازکردن برای تهیه خانه مسکونی مورد نیاز فعلی و در حد شأن باشد و راهی برای خرید خانه به جز ذخیره و پس‌اندازکردن پول نداشته باشد که در این صورت به آن خمس تعلق نمی‌گیرد.
5. درآمد مصرف‌شده درآمد
کسب و کار و حقوق که مصرف شده، از چند صورت برخوردار است.
صورت اول:قبل از وصول سال خمسی صرف در مؤونه زندگی نشده بلکه در بین سال یا پس از وصول آن مبدل به سرمایه شده است، در این صورت حکم سرمایه را دارد که به تفصیل فتاوای مراجع عظام درباره خمس آن ملاحظه شد.
صورت دوم:در بین سال، صرف در مؤونه زندگی متناسب با شأن عرفی شده است. در این صورت به اتفاق همه مراجع عظام، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد
صورت سوم: پس از وصول سال خمسی صرف در مؤونه زندگی شده است. در این صورت به نظر همه مراجع عظام خمس دارد. به جز آیات عظام بهجت، زنجانی و فاضل که به نظر مبارک آن‌ها چنان‌که قبلاً گذشت در صورتی که به قصد صرف در ضروریات زندگی پس‌اندازشده و بعدها صرف در همان می‌شود خمس ندارد.
همچنین آیة الله گلپایگانی و آیة الله صافی، چنان‌که قبلاً ملاحظه شد، می‌فرمایند: در خصوص موردی که درآمد به منظور تهیه منزل مسکونی پس‌اندازشده و راهی برای خرید منزل جز با پس‌اندازکردن پول نداشته باشد و پس از وصول سال خمسی یا سال‌های بعد صرف در تهیه منزل می‌شود، خمس ندارد و در بقیه موارد خمس دارد.
صورت چهارم:درآمد کسب و کار صرف در مؤونه زندگی شده، مثلاً با آن منزل ساخته یا وسیله نقلیه و یا وسایل مورد نیاز در منزل خریده، ولی برای او مشکوک است که آیا در بین سال خمسی، درآمد را صرف مؤونه کرده یا پس از وصول آن. در این صورت چند نظر است:
1.آیات عظام امام خمینی ، اراکی، تبریزی، خوئی، خامنه‌ای، سیستانی، مکارم، وحید خراسانی: بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
چنان‌که در توضیح المسائل مراجع آمده است: مسئله 1797 کسی که از اول تکلیف، خمس ندارد اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خرید و یک سال از خرید آن گذشت باید خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آن احتیاج دارد، مطابق شأن خود خریده، پس اگر بداند در بین سالی که در آن سال فایده برده، آن‌ها را خریده، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام‌شدن سال، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
2.آیات عظام گلپایگانی، و صافی: بنابر احتیاط مستحب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
3. آیة الله زنجانی: اگر درآمد را پس از سال خمسی، صرف در چیزهایی کرده که به آن‌ها احتیاج دارد به طوری که برای تهیه آن‌ها لازم بوده درآمد را کنار بگذارد باز هم خمس ندارد و اگر وضعیت مالی وی مشخص نباشد بنا بر احتیاط واجب، باید با حاکم شرع مصالحه کند.
http://talabehpasokhgoo.parsiblog.com/
