در بحث تکبیره الاحرام مباحثی زیر را مطرح می کنیم :
1- مراد از تکبیر ه الاحرام 2- چرا این تکبیر به این نام نامیده شده 3- چیزهای که در تکبیر رعایتش لازم است 4- احکام شک در تکبیر
1- مراد از تکبیر ه الاحرام : گفتن الله اکبر در اول هر نماز ( پس از نیت ) واجب و رکن است و این گفتن الله اکبر را تکبیره الاحرام یا تکبیر افتتاح می گویند
2- چرا این تکبیر به این نام نامیده شده
* چون با این تکبیر است که بسیاری از کارها مثل خوردن و خندیدن ... که قبل از نماز جایز بود ، بر نماز گزار حرام می شود.
* مثل حاجی که با پوشیدن لباس احرام محرم میشود و وارد حرام الهی می گردد نمازگزار هم با گفتن تکبیر محرم شده و وارد حرم نماز میگردد.
[اول در آغاز شروع به نماز هفت تکبیر بگوید]
اول در آغاز شروع به نماز هفت تکبیر بگوید و یکى را تکبیره الاحرام قرار دهد و اگر هیچ معین نکند کدام یک تکبیر واجب باشد نیز کافى است و میان تکبیرات سه دعا وارد است.
* واجبات تکبیره الاحرام
* به عربی صحیح گفته شود. عربی غلط یا ترجمه آن صحیح نیست
* هنگام گفتن الله اکبر بدن آرام باشد.
اگر در حالى که مثلًا قدم برمىدارد اللَّه أکبر بگوید باطل است و چنانچه سهواً بگوید احتیاط واجب آن است کارى کند که نماز باطل شود (مثلًا صورت را به طرف پشت قبله کند) و دوباره تکبیر بگوید
* تکبیره الاحرام را طوری بگوید که اگر مانعی در کار نباشد خودش بشنود ، یعنی بسیار آهسته نگوید.
اگر حرکت دادن زبان و گفتن ذکر نماز بازبان برایش ضرر دارد و دکتر به خاطر ضرر از حرکت دادن زبان منع کرده باشد یا لال بودن نمی توانند تکبیر را درست بگویند باید هر طوری می توانند بگویند و اگر هیچ نمی توانند بگویند، احتیاط واجب آن است که اشاره کنند و با زبانی که در میان افراد کر و لال متعارف است، آن را ادا نمایند و در قلب خود نیز بگذرانند
* بنابر احتیاط واجب آن را به چیزی که پیش از آن می خواند وصل نکند.
احتیاط واجب (1) آن است که تکبیرة الاحرام نماز را به چیزى که پیش از آن مىخواند، مثلًا به اقامه یا به دعایى که پیش از تکبیر مىخواند نچسباند
اگر انسان بخواهد «اللَّه أکبر» را به چیزى که بعد از آن مىخواند مثلًا به «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» بچسباند باید «ر» اکبر را ضمه بدهد البته بعضی از مراجع فرمودند احتیاط واجب اینه که در نماز واجب نچسباند .
کیفیت حرکت دستها در تکبیرة الاحرام
مستحب است همزمان با شروع تکبیر دستان را بالا ببرد به گونهای که با پایان یافتن تکبیر، دستان در مقابل گوش قرار گیرد.
مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید (1):
«یا مُحْسِنُ قَدْ اتَاکَ الْمُسِیءُ وَ قَدْ امَرْتَ الُمحْسِنَ انْ یَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسِیء انْتَ الُمحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی».
یعنى اى خدایى که به بندگان احسان مىکنى بنده گنه کار به در خانه تو آمده و تو امر کردهاى که نیکوکار از گنه کار بگذرد، تو نیکوکارى و من گناه کار، به حق محمد و آل محمدصلى اللَّه علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد صلى اللَّه علیه و آله و سلم بفرست و از بدیهایى که مىدانى از من سر زده بگذر. این مسأله، در رساله آیت اللَّه بهجت نیست
(1) (فاضل، زنجانى:) مستحب است قبل از تکبیرة الإحرام بگوید: ..
(مکارم:) مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: ..
(سیستانى:) خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء بگوید: ..
شک در تکبیره الاحرام:
الف : اصل تکبیر ( یعنی شک دارد که تکبیره الاحرام گفته یا نه)
به اذکار قراءت مشغول شده: به شک خود اعتنا نکند و نماز را ادامه دهد.
به اذکار قراءت مشغول نشده: باید تکبیر را بگوید.
ب: صحت تکبیر ( یعنی پس از گفتن تکبیره الاحرام شک دارد صحیح گفته یا نه): باید به شک خود اعتنا نکن:چه مشغول خواندن چیزی شده باشد یا نه، به شک خود اعتنا نکند.( آیات عظام خامنه ای – سیستانی وحید )
تکبیره الاحرام و جماعت
هنگامى که امام تکبیر مىگوید و وارد نماز مىشود در صورتى که صفهاى جلوتر آماده نماز باشند، همه مىتوانند تکبیر بگویند و وارد نماز شوند و لازم نیست انتظار بکشند، تا صفهاى جلو وارد نماز شوند بلکه انتظار کشیدن، بر خلاف احتیاط است.
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به اندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، مىتواند نیت فرادى کند یا صبر کند تا امام براى رکعت بعد برخیزد (1) و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. ولى اگر برخاستن امام به قدرى طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت مىخواند، باید نیت فرادى نماید
چنانچه مأموم بترسد که اگر ملحق به صف شود و اقتدا کند، امام سر از رکوع بردارد، مىتواند در همان مکانى که ایستاده، اقتدا کند و تکبیر بگوید و به رکوع برود به شرط آن که مانعى از اقتدا در آن مکان نباشد مثل وجود حائل یا بلند بودن جاى امام؛ بنا بر این دور بودن فاصله بین مأموم و امام یا صف جماعت بنا بر اظهر، مانع از اقتدا نیست. پس مأموم، بعد از رسیدن به رکوع امام در حال رکوع و یا بعد از رکوع و بنا بر احتیاط بعد از سجود و لو به چند دفعه حرکت خود را به امام یا صف، ملحق مىکند؛ و بنا بر احتیاط واجب در حال ذکر حرکت نکند و اگر توانست راه رفتن را به بعد از سجده تأخیر بیندازد، این کار را مىکند. ولى در هر صورت، طى کردن این فاصله نباید فعل کثیر حساب شود.
مأموم نباید تکبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید بلکه احتیاط واجب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید
ادای تکبیرة الاحرام، قبل از امام جماعت
س: اگر کسی تکبیر ه الاحرام را قبل از امام بگوید حکمش چیست؟
ج) نماز خود را باید به صورت فرادا بخواند.
