سپرده های حج و عمره و خمس آن

1355 ـ آیا به سپرده های حج و عمره و سود آنها ، خمس تعلق می گیرد ؟

3 . آیة الله بهجت : خمس ندارد .

آیت الله تبریزی : در فرض سؤال چنانچه بر اصل پول سال بگذرد ؛ یعنی از وقت به دست آوردن پولی که به بانک سپرده اند ، سال گذشته ، باید خمس آن را بپردازند و نسبت به مقداری که زیادتر از اصل پول به آنها می دهند ، اگر در همان سال به حج یا عمره بروند چیزی بر آنها نیست . والله العالم .

آیت الله خامنه ای : در فرض مرقوم ، اگر در همان سالِ خمسی سپرده گذاری به حج یا عمره می رود ، خمس ندارد ، ولی اگر نوبت حج او پس از آن سال خمسی است ، اصل پول خمس دارد لکن سود حاصله اگر پیش از سال عزیمت قابل وصول نبوده جزو درآمد سال وصول ، محسوب است که اگر در همان سال به حساب هزینه سفر محسوب شود ، خمس ندارد .

آیت الله سیستانی : به اصل پول خمس تعلق می گیرد و نیز به سود آن ، اگر از طریق معامله شرعیّه ملک صاحب پول شده است ، بلی اگر حج بر آنها مستقر شده و راه دیگری برای رفتن به حج در سال ثبت نام نداشته باشند خمس به آن تعلق نمی گیرد .

آیت الله صافی : وجوب خمس معلوم نیست ، هرچند احتیاط خوب است و نسبت به سود آن ، اگر با آن پول معاملات شرعی ، با رعایت شرایطش انجام شود و پرداختِ سود ، طبق قرارداد باید در موقع تحویل اصل پول پرداخت شود ، سود مذکور از منافع سال وصول است که اگر در همان سال صرف مؤونه شود خمس ندارد و اگر باقی بماند آن هم خمس دارد .

آیت الله فاضل : افرادی که برای تشرف به حج یا عمره ثبت نام می کنند و در همان سال توفیق تشرّف پیدا نمی کنند ، باید خمس اصل پول و سود متعلّقه مربوط به سنوات سابق را بپردازند ، مگر برای افرادی که حج بر آنها مستقر شده و تمکّن از خرید فیش را ندارند .

آیت الله مکارم : هرگاه این پول از درآمد همان سالی باشد که نام نویسی کرده است ، نه به آن خمس تعلق می گیرد و نه به سود آن .

آیت الله نوری : اگر همان سالی که مستطیع شده است ، آن پول را برای انجام حج در نوبت خود به حساب ریخته است ، آن پول جزو مؤونه و مخارج آن سال محسوب می شود و خمس ندارد ولی اگر در سالهای قبل مستطیع بوده است و تأخیر انداخته و به حساب نریخته است باید خمس آن را بدهد .

و در عُمره نیز اگر به طور متعارف یک مرتبه یا در چند سال یک مرتبه باشد ، پولی که به حساب ریخته است خمس ندارد امّا سودی که می گیرد از ارباح آن سالی است که آن را تحویل می گیرد و اگر تا آخر سالِ خمسی خود آن را در مخارج لازم زندگی خرج کرد ، خمس ندارد و اگر بماند و سال بر آن بگذرد خمس دارد .

1356 ـ شخصی برای عمره مفرده ثبت نام کرده ، در حالی که تشرف او در سالِ ثبت نام قطعی بوده ، ولی در سال بعد به او نوبت رسیده ، آیا سرِ سالِ خمس ، به پول واریز شده ، خمس تعلّق می گیرد ؟ ( 1 )

1357 ـ سودی که از طرف سازمان حج و زیارت به سپرده های مردم تعلّق می گیرد ، چه حکمی دارد ؟ ( 2 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آیات عظام بهجت ، صافی ، مکارم و نوری : در فرض سؤال خمس واجب نیست .

آیة الله تبریزی : باید آن را تخمیس نماید ، والله العالم .

آیة الله خامنه ای : حکم مسأله قبل را دارد .

آیة الله سیستانی : خمس دارد .

آیة الله فاضل : به حاشیه مساله قبل مراجعه شود .

2 . آیت الله بهجت : اگر بعد از پایان کار ، سود را با چیزی معامله کنند اشکال ندارد و یا این که زاید را صدقه دهند ، با استجازه از حاکم شرع علی الأحوط .

آیت الله تبریزی : با توجه به این که افراد ثبت نام کننده نسبت به فهم مورد قرارداد و عمل به قرارداد بر طبق عقود شرعیه متفاوت هستند ، حکم مسأله متفاوت است .

چنانچه اطمینان به انجام معامله شرعیه ندارند باید شرط اضافه بر اصلِ پول نکرده و خود را طلبکار ندانند و اگر به حج رفتند ، فقط مقداری را که سازمان حج و زیارت از آنان می گیرد ( مانده هزینه ها ) به حساب حج و زیارت واریز می کنند . و اگر به حج نرفتند و زیاده به آنان داده شد ، با زیاده ، معامله مجهول المالک می نمایند .

آیت الله خامنه ای : سود حاصله از معامله مضاربه ای برای سپرده گذار حلال است .

آیت الله سیستانی : اگر واقعاً مضاربه ای صورت بگیرد و رعایت شرایط آن بشود ، هرچند عقد کتبی باشد ، اشکال ندارد و سود حاصله حلال است ، ولی باید سهم هرکدام از عامل و مالک به عنوان درصدی از « سود » تعیین شود نه درصدی از « سرمایه » .

آیت الله صافی : اگر صاحب پول ، پول را به بانک بدهد و بانک را وکیل کند که پول را در تجارت شرعی به کار گیرد و سود تجارت را به نحوی که توافق می کنند تقسیم کنند مانع ندارد ، ولی اگر پول را به عنوان قرض به شرط سود در بانک بگذارد ربا و حرام است و اگر به عنوان مثلاً مضاربه بگذارد که 17 اصل پول به او داده شود ، مضاربه باطل است ؛ والله العالم .

آیت الله فاضل : چنانچه بین صاحب پول و بانک ، این عمل به قصد مضاربه انجام گیرد ، صحیح است و سود حاصله مشروع است و در صورتی که به قصد مضاربه نباشد ، چنانچه شرط زیاده و منفعت نشده باشد ، باز سود حاصله اشکالی ندارد .

آیت الله مکارم : در صورتی که مطابق یکی از عقود شرعیه عمل شود وسودی به صاحب پول بدهند ، اشکالی ندارد .

آیت الله نوری : در صورتی که دهندگان وجه به این موضوع راضی و با آگاهی آنان باشد ، اشکال ندارد ؛ برای اطلاع بیشتر به توضیح المسائل ص606 مراجعه نمایید .

 http://talabehpasokhgoo.parsiblog.com/